جزيرة العرب : ڪا ايڪ سنڌي امام شيخ علامة محمد حيات سنڌهي _جوکيو شفيق احمد سنڌهي

شار ح الحڪمة امام محمد حيات السنڌي نور الله مرقده جي هٿ اکري جيڪا هن جي پنهنجي هٿن سان لکيل آهي_المسڪين شفيق احمد جوکيو سنڌي.

علامه محمد حياة سندهي محديثن ڪي سرخيل، مصلحين و شيفتگان سنت ڪي امام تهي

ايک روز عربون کي سب سي بڙي استاد جامع العلوم و النقول محدث مفسر عبد الله بن ابراهيم رح ني علامه عبد الوهاب نجدي رح سي کها تم چاهو تو ! وه سلاح خانه تمهين دکهائون جو '' مجمعه '' والون ڪي لئي تيار ڪيا ؟'' محمد بن عبد الوهاب ني ڪها '' ضرور دکهائيي'' وه انهن اپني گهر لي گئي _ بهت بڙا انبار ڪتابون ڪا انبار دکهاڪر ڪها '' يه سلاح خانه ( اسلحه گهر يا هٿيار گهر ) هي جو مين اپني قوم ڪي لئي تيار ڪيا هي '' پهر عبد الله بن ابراهيم انهين علامه محمد حيات سنڌهي ڪي پاس لئي گئي جو اس وقت محدثين ڪي سرخيل اور مصلحين و شيفتگان سنت ڪي امام ٿي. ان سي محمد بن عبد الوهاب ڪي ملاقات ڪرائي. محمد بن الوهاب ني علامه محمد حيات سنڌهي سي علم حديث حاصل ڪيا.

بحواله_محمد بن عبد الوهاب

ايڪ عقيده ايڪ تحريڪ،

مصنفه محمد احسن

اداره معارف اسلامي

ڪراچي_سنڌ

معلوم هجي ته : شيخ امام علامه محمد حيات سنڌي اصل چاچڙ قبيلي سان تعلق رکندڙ سنڌ جي ڳوٺ عادل پور ضلع گهوٽڪيءَ سنڌ جا رهندڙ هيا، موصوف علامه امام محمد حيات سنڌي جن پهريون سنڌ عظيم شهر ٺٽه _سنڌ ۾ تعليم حاصل ڪرڻ بعد مدينة المنور _الحجاز مقدس (جزيرة العرب ) ۾ حصول تعليم لاء هجرت ڪئي، جتي هن امام محمد عبد الهادي المعروف به امام ابوالحسن ڪبير بعد اتان جو رئيس العلماء مفتي جسٽس مقرر ڪيو ويو.

وڌيڪ ملاحظه ڪيو وڃي ڪتاب مشاهير سنڌ علام دين محمد وفائي رح جو جيڪو سنڌي ادبي بورڊ وارن شايع ڪرايو هو. هن لنڪ تي ڪلڪ ڪري پڙهندا_جوکيو شفيق

امام محمد حيات سنڌي بابت معلومات ڏيڻ جو غرض غايت هي آهي ته جيڪي غير سنڌي سنڌين خلاف بڪواس ڪندا آهن ته ؛ سنڌهيون کي تهذيب گڌها گهوڙا هانڪني والي هي ؟

۽ ٻيو غرض غايت هي آهي ته اسان جي سنڌي قوم نفسياتي بيماريءَ مان نڪرن ! پنهنجو پاڻ سڃاڻي پنهنجو علمي ورثو وري حاصل ڪري سنڌ و الهند عرب و العجم جا امام ٿين _مسڪين جوکيو شفيق احمد.

http://www.sindhiadabiboard.org/catalogue/Personalties/Book51/Book_page5.html

I was delighted to come across the commentary on the Hikam of Imam Ibn Ataillah by none other than Shaykh Muhammad Hayat al-Sindi, a scholar respected in Salafi circles, and whose works have received editions from Salafi publishers. The image above is of the handwriting of the Shaykh himself (Allah have mercy on him). I thought this extract (p.28-29) below may be of benefit Note: Text of the Hikam is in bold.

I was delighted to come across the commentary on the Hikam of Imam Ibn Ataillah by none other than Shaykh Muhammad Hayat al-Sindi, a scholar respected in Salafi circles, and whose works have received editions from Salafi publishers. The image above is of the handwriting of the Shaykh himself (Allah have mercy on him). I thought this extract (p.28-29) below may be of benefit Note: Text of the Hikam is in bold.

Your seeking from Him with your your thinking that if you do not seek from Him He will not give Is an accusation against Him In that which He has guaranteed and promised. And this (accusation) is a great sin. Seek from Him manifesting your poverty and need of Him along with your conviction that which is promised for the slave will no doubt reach him. Supplication (dua) is the essence of worship due to its consisting of manifesting need and poverty which are necessary for complete humility in slavehood.

And your seeking Him due to your absence from Him Despite his being closer to you than the jugular vein, He is with you where ever you are. Open the eye of your inner sight and you will see him with you. When was he absent from you such that he needed to sought? When did He leave you such that He had to be searched for? You are a veil for yourself, so remove it and you will find Him with you.

And your seeking other than Him Who is not pleased with being asked is Due to the your lack of modesty with Him As He is turned towards you, present with you and watchful over you. Thus your seeking other than Him indicates to a lack of modesty with Him, for if you had modesty with Him you would turn with full attention towards Him, and ignored all other than Him focusing on Him. If attention given to dust with presence of the Lord of the Worlds?…

And your seeking from other than Him Without His permission for this is due to your distance from Him For if you were to witness His closeness to you and His cognisanze of your state and His power to fulfill your hopes why would you seek from other than Him. Rather you would place your trust in Him, and resign your matter totally to Him. But due to your distance from Him you seek it from other than Him, despite his not being able to help with your need except with His will. So reflect on the ugliness of your state and the bad action, and request from your Lord in all of your states.

امام شيخ السنڌ و الهند،

عرب و العجم جامع علوم النقلو العقل

محمد حيات السنڌي رح جي متعلق

هي لنڪ به ملاحظه ڪئي وڃي

http://daralhadith.wordpress.com/2010/04/14/sharh-al-hikam-of-shaykh-muhammad-hayat-al-sindi/

مين اصل پنجابي راجپوت هون_باني پاکستان محمد علي جناح جي زباني_جوکهيو شفيق احمد

مين اصل پنجابي راجپوت هون_باني پاکستان محمد علي جناح جي زباني_جوکهيو شفيق احمد

مين اصل پنجابي راجپوت هون_باني پاکستان محمد علي جناح جي زباني

1969 مين ماهنامه نقوش جو بارهه سو صفحات پر مشتمل هي ،جناح صاحب کي آپ بيتي نمبر شايع کيا گيا تها. جس مين جناح صاحب خود کهتي هين: مين اصل مين (منڻگمري) موجوده ساهيوال کي علائقي کي ايک راجپوت خاندان کي ايک نسل مين سي هون.

مسڻر جناح ايک دفعه نواب صاحب باغپتي سي ملي اور انهين اپني خاندان کي باري مين يون بتاتي هين؛ نواب صاحب ني سوال کيا کي آپ کا خاندان تو تجارت پيشه هي پهر آپ مين يه گهن گرج کيسي آئي؟

تو آپ (جناح) ني کها مين اصل پنجابي راجپوت هون! کئي پشتين گزرين کي ميري اجداد مين سي ايک صاحب جو منڻگمري ( موجوده ساهيوال ) کي رهني والي تهي، کاڻهياواڙ چلي گئي، وهان انهون ني ايک خوجه لڙکي سي شادي کرلي تهي اور اسي لڙکي کي خاندان مين رچ بس گئي اس وقت سي هم بهي خوجون مين شمار هوني لگي لهذا مين اسماعيلي خوجه نهين، بلکه ميري رگون مين جو خون هي وه رجپوتون کا هي.

راوي صغير عباسي_پي.ايس آف نواب چهتاري.

جناح آپ بيتي نمبر ماهنامه نقوش _سال 1969

مآخوذ:کتاب علامه اقبال، قائد اعظم اور نظريه پاکستان،

ڊاکڻر اسرار احمد مرحوم

ويا مور مور مري هنج نه رهيو هيڪڙو _محمد يعقوب جتوئي _نوابشاهه، سنڌ

ويا مور مور مري، هنج نه رهيو هيڪڙو _محمد يعقوب جتوئي _نوابشاھه ، سنڌ

املاء _جوکيو شفيق احمد

امام انقلاب علامة الزمان مولانا عبيد الله سنڌي جي شاگرد خاص مولوي محمد عثمان شيخ ويٺل ٿريچائي جو جيڪو نوابشاهه شهر ۾ ڪاروبار ڪري 40 سال رهيو جن جي خدمت ۾ مون ڪافي عرصو گذاريو، مولانا محمد عثمان مرحوم کان حضرت سنڌي رحمة الله جي باري تمام گهڻو ڪجهه ٻڌم، ايترو جو ائين سمجهندو آهيان ته ڄڻ مون مولانا ( عبيد الله ) سنڌي کي سندس زندگيءَ ۾ اکين سان ڏٺو اٿم، هونئن ته ٻڌي ڳالهه ڏٺي برابر نه ٿيندي آهي پر مولانا (عبيد الله سنڌي ) جي اثرائتي گفتار جا ٻا ٻول ۽ اخلاص واري زندگي جيتري ۽ جنهن کان به ٻڌندو ته دل تان لهي نه سگهندي، زندگيءَ ۾ بي نيازي جي هڪ بي مثل تصوير هئا، تڪول ۾ پيغمبرانه فيض جو مڪمل آئينو نظر ايندا هئا، مولانا عبيد الله سنڌي رح پنهنجي زندگي سر هڪ مڪمل آئينو نظر ايندا هئا، مولانا عبيد الله سنڌي رح پنهنجي سر هڪ مڪمل انجمن هئا، هڪ مڪمل پارٽي ۽ جماعت هئا هڪ لاجواب انجمن ليڊر هئا ته ساڳي وقت هڪ بي لوث ۽ مخلص ڪارڪن ورڪر به، مولانا عبيد الله سنڌي رح جو نوابشاهه اچڻ به سنڌ جي ٻين شهرن ڪيترن ئي شهرن کان گهڻو ٿيو آهي ، ان جو هڪ سبب هيءُ به آهي ته پيرجهنڊي وڃڻ لاء نوابشاهه کان برانچ ريلوي لائن براسته سڪرنڊ سعيد آباد ويندي هئي ۽ آهي ۽ ٻيو سبب ته مولانا عبيد الله سنڌي جي تحريڪن ۾ رفيق ڪار حڪيم محمد معاذ صاحب جن به نواب شاهه ۾ رهندڙ هئا ۽ مولانا محمد عثمان جهڙو سندن مخلص شاگرد به نوابشاهه ۾ رهندو هيو مولانا عبيد الله سنڌي رح جي ڪمال فقيري ۽ فڪي جو جو هڪ واقعو مولوي محمد عثمان بيان ڪيو ته مولانا عبيد الله سنڌي رح هڪ ڀيري نوابشاهه ۾ حڪيم محمد معاذ وٽ آيا۽ حڪيم صاحب جن مولانا عبيد الله سنڌي کي ميرا ڪپڙا ڏسي ڪپڙن ڌورائڻ لاء عرض ڪيو ۽ مولانا عبيد الله سنڌي رح کي پائڻ لاء ٻيا ڪپڙا پيش ڪيائون سي ڪپڙا مولانا جن پهريا، روانگي وقت مولانا عبيد الله سنڌي رح کي رخصت مهل هڪ هڙ ڏنائون مولانا پڇين ته هي ڇاهي حڪيم ( محمد معاذ ) صاحب جن چيو ته هي اوهان جا ڌوتل ڪپڙا آهن؛ مولانا ( عبيد الله سنڌي ) فرمايو ته منهنجي شيءِ ۽ ملڪيت ايتري آهي جيتري ۽ جيڪا منهنجي بدن تي آهي وڌيڪ جو مونکي ڪهڙو حق؟ اهي ڪپڙا ڪنهن اهڙي ماڻهو کي ڏيئي ڇڏيو جو اگهاڙو هجي ۽ ان وٽ ڪپڙو نه هجي! هڪ ڀيري جو واقعو مولانا محمد عثمان رح بيان ڪيو ته؛ مولانا ( عبيد الله سنڌي ) مرحوم هڪ ڀيري شهر کان نوابشاهه اسٽيشن هليا ته جيئن اتاهون ريل جي رستي وايا سڪرنڊ ۽ سعيد آباد پير جهنڊي پهچن آئون( محمد عثمان ) به مولانا (عبيد الله سنڌي ) کي اسٽيشن تي پهچائڻ لاءِ ساڻن گڏ آيس، مولانا (عبيد الله سنڌي ) مولانا ( عبيد الله سنڌي ) جن وٽ ٽڪيٽ وٺڻ لاء پيسه ڪونه هجن مولانا ( عبيد الله سنڌي ) پليٽ فارم تي چڪر پئي ڏنا، ايتري ۾ مون وٽ هڪ ماڻحو آيو جنهن مون کي ڪجهه پيسا ڏيندي چيو ته اهي مولانا ( عبيد الله سنڌي ) کي ڏيو جو هو مون واقف نه آهن۽ نا واقف کان پيسا نه وٺندا آهن، سي پيسا وٺي مون مولانا (عبيد الله سنڌي رح ) کي ڏنا ۽ مولانا اهي پيسه ورتا ايتري ۾ مين لائن جي هڪ گاڏي آئي ان مان ڪجهه اهڙا ماڻهو لٿا جيڪي مولانا کي ڏسي ساڻن مليا، مولانا انهن کان پڇيو ته اوهان ڪاڏي ويندا جن چيو ته اسان پير جهنڊي جي ڪوٽ تي وينداسين، مولانا سنڌيءَ يڪدم اهي پيسا ڪڍي مون کي ڏنا ته هنن سڀن جي ۽ منهنجي سعيد آباد جي ٽيڪيٽ وٺي اچ مون ٽڪيٽون ورتيون پئسا سڀ کپي ويا ۽ جڏهن مولانا کي خبر به هئي ته سعيد آباد کان پوءِ ٽانگي جي ڀاڙي لاءِ به پيسا کپندا پر ان جي پرواهه نه ڪيائون ۽ سعيد آباد کان لهي ٽي ميل پنڌ پيرجهنڊي جي ڪوٽ ويا. هڪ ڀيري نوابشاهه اسٽيشن تي مولانا سنڌي رح کي رخصت ڪرڻ جو واقعو مولانا محمد عثمان ٻڌايو ته اسٽيشن تي پهچي مون مولانا لاء انٽر ڪلاس جي ٽيڪيٽ ورتي ۽ مولانا کي ڏنم مولانا ڏسي چيو ته تو وٽ پئسا گهڻا ٿيا آهن ڇا وڃي وڃي اها موٽائي ٿرڊ ڪلاس جي ٽڪيٽ وٺي اچ، آئون ٿرڊ ڪلاس جي ٽڪيٽ وٺي آيس گاڏي اچي وئي رش تمام گهڻي هجي مولانا هڪ گاڏي ۾ سوار ٿيا جنهن ۾ پيهه ايتري هئي جو دروازي وٽ ئي ڪنڊڙيءَ ۾ خالي بيهڻ جي جاءِ مشڪل سان ملين ۽ اهڙي حال ۾ روانا ٿيا ۽ اهو واقعو سندن پيرسني ءَ ۽ ڪمزوريءَ واري عمر جو آهي. ( اڄ جا عالم سڳورا ۽ مسلمان سبق پرائين) مولانا محمد عثمان مرحوم پنهنجي پير جهنڊي ۾ مولانا سنڌي رح وٽ پڙهڻ واري زماني جي هڪ ڳالهه ٻڌائي ته اتي مولانا احمدعلي لاهوري به پڙهندو هو. اهو ڪنهن ڳالهه تي ڪاوڙجي ڪاوڙ مان مدرسو ڇڏي وڃي رهيو هو ۽ پنهنجي سامان کڻائڻ لاءِ ڀاڙي تي اٺ گهرايائين ۽ اٺ تي سامان لڏائي رهيو هو جو مولانا عبيد الله سنڌي رح ڏسي عجب مان مولانا لاهوري کان پڇيو کان پڇيو ته هي ڪنهن جو سامان آهي چيائينس ته سائين منهنجو آهي، ان تي مولانا وري پڇيس ته تو ڪٿان آندو؟ ڇا هي سامان اچڻ وقت تون پنهنجي گهران کڻي آيو هئين! چيائين سائين نه هون مون هتي ( سنڌ) اچڻ کان پوءِ ٺاهيو آهي. ان تي مولانا سنڌيءَ فرمايس هي سمورو

سامان مدرسي جي مليڪت آهي، ان ۾ تنهنجو ڪو به واسطو نه آهي، تنهنجي ملڪيت صرف تنهنجي بدن وارا ڪپڙا آهن، ان ڪري تون سامان اتي ڇڏي هٿين خالي هليو وڃ!

حضرت لاهوري رح جي فرمانبرداريءَ جو ڪمال آهي بلڪل مولانا عبيد الله سنڌي جي حڪم مطابق ائين ئي ڪيائون جو هٿين خالي سمورو سامان ڇڏي هليا ويا.

مولانا عبيد الله سنڌي رح جي انهن واقعن مان اندازو لڳايو وڃي ته هو ڪيڏي اقتصادي ٺوس نظريه جا مالڪ هئا جنهن جو مثال ڪميونزم (صوفي ازم) جي پيروڪارن ۾ به ملڻ محال آهي

۽ مولانا پنهنجي اهڙي فڪر ۽ عمل لاءِ زبردست دعويٰ رکندڙ هئا ته اهوئي صحيح ۽ حقيقي اسلام آهي ۽ وقت جي وڏن عالمن منجهان ڪنهنکي به مجال نه هئي جو مولانا عبيد الله سنڌي سندن روبرو سندن نظريه رويي کي غير اسلامي ثابت ڪري سگهن. هائو پرپٺ اختلاف سڀڪو ڪندو آهي

امير امان الله ( افغانستان جو سلطان) سن 1919 جي جنگ کان پوءِ جڏهن انگريزن سان ٺاهه ڪيو ته مولانا عبيد الله سنڌيءَ کي افغانستان ۾ رهڻ ڪري خرچ لاءِ پگهار طور ماهوار پنج سو روپيه منظور ڪري خدمت ۾ موڪليا مولانا عبيد الله سنڌي پيسا وٺڻ کان انڪار ڪندي فرمايو ته هينئر اسان ( سلطان امير) امان الله جي ڪهڙي ڪم جا آهيون جو سندس پگهار کائون ڪمال آهي جو هڪ مسافر بي وطن اهڙي بادشاهه سان اختلاف ٿو ڪري جنهن جي پناهه هيٺ ۽ سندس حڪومت ۾ گذاري رهيو هو.

جاري آهي لکي رهيو آهيان

صوفين جو فرض ۽ امام انقلاب عبيد الله سنڌي رح _جوکيو شفيق احمد

صوفين جو فرض ۽ امام انقلاب عبيد الله سنڌي رح

اسان هندوستان جي مسلمانن جي طرفان پهرين عام جنگ (جنگ عظيم يا مها ڀاري لڙائي) 1914-1918 ۾ حصو وٺي بعض ڳالهيون پنهنجي تجربي سان ڏٺيون، جن جو اسان کي پڙهڻ پڙهائيڻ جي زندگيءَ ۾ ڪڏهن گمان به نه گذريو. ان تجربي مان اسان سمجهي ويا آهيون ته مسلمانن لاء ديني علم ۽ ارشاد و احسان (1) بهترين عمل آهي ليڪن هي شرط آهي ته انهن عملن سان ڪنهن به حالت ۾ يا ڪنهن به صورت ۾ ڪافرنکي مدد نه ملندي هجي، نه ته الله تعالي انهن نيڪ عملن کي به بيڪار ۽ اڪارت ڪري ڇڏيندو. مثلاَ ڪو صوفي پنهنجي مريدن کي الله الله ڪرڻ ۾ ايترو لڳائي ٿو جو اهو انهن کي قرآن حڪيم جي دشمنن سان جهاد (انقلاب ) ڪرڻ لاء نه ٿو تيار ڪري سگهي ۽ انهيءَ طرح ڪافرن کي فائيدو پهچندو رهي ٿو ته پوءِ انهن جي ان نيڪ ڪمن جي فائيدمند هجڻ ۾ وڏو شڪ آهي.

جهاد امر بالمعروف جي مسئلي ۾ فقيه رازيءَ ( 1)، احڪام القرآن ۾ نهايت صاف بيان ڪيو آهي. اسان لاء اهو ڪافي ۽ شافي آهي. انهي امام ابوحنيفه رح جي طريقي تي انقلاب روح پيدا ڪيو آهي. انهيءَ ڪتاب کان پوءِ اسان نه ٿا سمجهي سگهون ته حنفين کي قرآن حڪيم جي انقلابي تحريڪ کان پوئتي رهڻ لاءِ ڪو بهانو ملي(3) سگهي ٿو.

لفظ ڪافر

( مولانا عبيد الله سنڌي ڪافر ان کي لکندوچوندو آهي؛ جيڪو الله تعالي جي وحدانيت توحيد هيڪڙائي ۽ اجتماع انسانيءَ يعني انساني سوسائيٽي ۾ برابري يعني عدل انصاف مساوات جو منڪر هجي ) جوکيو شفيق احمد

حاشيه 1_ارشاد : خدا جي حڪمن ڏي رهنمائي، احسان تصوف جا عمل

2_احمد بن علي ابوبڪر الرازي الجصاص پيدائيش 305 هجري، سن 917 عيسوي وفات 370 هجري سن 980 عيسوي بلند پايه، حنفي امام ، احڪام القرآن ٽن جلدن ۾

3_هن مسئلي تي الجصاص رح جا خيالات سورة الفتح جي تفسير ۾ ڏسڻ گهرجن

هي مضمون : جنگ انقلاب يعني سورة قتال جو انقلابي تفسير تان ورتو ويو آهي جيڪو امام انقلاب عبيد الله سنڌي رح جن لکايو هو _پٻلشر مولانا عبيد الله سنڌي ڪتب خانو نيو سعيد آباد _سنڌ ضلع حيدرآباد ، سنڌ

مفصل مطا لعہ لاءِ ملاحظہ ڪريو هيٺين لنڪ.. ۽ سورة محمد يعني جنگِ انقلاب جنهنکي امام سنڌيءَ سورة قتال جو تفسير ڪري لکرايو آهي.

http://www.hikmatequran.org/books.php

سنڌي وسيع النظر: سچو نيشنلسٽ ۽ سنڌ جو سڄڻ ڪير، مُلان يا ڀنگوڙي موالي ؟_جوکيو شفيق احمد

سنڌي وسيع النظر: سچو نيشنلسٽ

۽ سنڌ جو سڄڻ ڪير، مُلان يا ڀنگوڙي موالي ؟

جوکيو شفيق احمد

شيخ المشائخ امام علامه محمد شفيع صديقي پاٽائي قدس سره، جن متعلق علامه دين محمد وفائي رح

تذڪره مشاهير سنڌ ۾ فرمائي ٿو:­ '' مون سان منهنجي استاد مخدوم حاجي حسن الله پاٽائي رح بيان ڪيو ته هڪ دفعي سيوهڻ (شريف ، ضلعو دادو ، سنڌ) ۾ شيعن ۽ سنين جو مناظرو ٿيو ، جنهن ۾ هيءُ بزرگ (علامه امام محمد شفيع پاٽائي قدس سره ) به وڃي شريڪ ٿيو. ماڻهو هُيو ڏاڍو سخت مذهبي ۽ جوشيلو اُنهيءَ مجلس ۾ ڪنهن شيعي جي زبان مان اصحابن سڳورن جي شان ۾ گستاخي جو گٿو لفظ نڪري ويو، جنهن تي هن بزرگ ( علامه امام محمد شفيع پاٽائي قدس سره ) کي ڏاڍو غصو ۽ غم ٿيو. انگريزي راڄ مضبوط نموني قائم ٿيل هو، جنهن ڪري هي مذهبي بزرگ ( علامه امام محمد شفيع پاٽائي قدس سره ) ڪنهن به طريقي پنهنجي غصي جي باهہ کي وسائي نہ سگهيو، غم کي پي ويو ڄمار ۾ به ستر سالن کي اچي پهتو هو انجو اِهو اثر نڪتو جو رت جا اِسهالَ (دستَ) اچڻ لڳا. سيوهڻ (شريف ضلع دادو، سنڌ ) مان روانا ٿي پاٽ (شريف ضلعو دادو سنڌ) پهتا ته ٻئي ڏينهن وفات فرمائي ويا . اِنا لله وانا اِليهِ راجِعون.

اِهو واقعو سال 1312هجري ۾ ٿي گذريو. ‏‏''

نوٽ :- تحقيق موجب پاڻَ ( علامہ اِمام محمد شفيع صديقي پاٽائي قدس سره ) 63 ورهين جي ڄمار ۾ وفات ڪيائون. مولانا ( سيدنا مُرشدنا سيد تاج محمود) امروٽي رح (امروٽ شريف ضلعو شڪارپور سنڌ وارا ) جڏهن سندن مزار تي دُعا گهرڻ آيو تہ فرمايائين هي بزرگ ( شيخ المشائخ امام علامہ محمد شفيع صديقي پاٽائي قدس سره) هِن صديءَ جو مُوَحد ( الله تعاليٰ جي هيڪڙائيءَ جو قائل ) هو .

حوالي جي لاءِ ڏسوسوانِح : ترجمو ۽ تفسير ”الم“ سال 1994ع ، اداره پاٽ هائوس ۽ پبلشر ، حيدرآباد سنڌ.

http://www.facebook.com/note.php?note_id=471205726917

پيشوائيت ڪي نسلي اجاره داري اور نذر نياز ڪو ناجائز قرار ديا تاڪه بِلا محنت مال ڪي حصول ڪِي صُورت پيدا نه هو پائي_القرآن

هن مضمون کي پڙهڻ کان پهريون ذهن ۾ اهو رکڻ گهرجي ته مون مسڪين اصل مضمون م ڪنهن به قسم جي ڦير ڦار ناهي ڪئي ، رڳو آيتن جو ترجمه هڪ سائٽ تنزيل ڊوٽ تان ورتو آهي ؛ ڇو ته مئولف قرآن آيتن جا حواله ناهن لکيا هاڻي صاحب تاليف جو اصل مضمون پڙهيو وڃي

پيشوائيت ڪي نسلي اجاره داري اور نذر نياز ڪو ناجائز قرار ديا

تاڪه بِلا محنت مال ڪي حصول ڪِي صُورت پيدا نه هو پائي

مرتبه_المسڪين فقير الي الله

جوکيو شفيق احمد

رسول اڪرم صلي الله عليه وآلہ وسلم ني حلال رزق ڪي حصول پر بهت زور ديا هي اور قرآن ۾ بِهي الله تعاليٰ ني اس باري ۾ متعدد مقامات پر ناجائز طريقون سي بلا محنت حصول رزق وحصولِ مال ڪي ڪوششون اور صورتون ڪو انتهائي بري بات اور جرم قرار ديا هي. اهلِ يهود اور نصارا (عيسائي) ڪي مذاهب ۾ دين فطرت سي انحراف ڪي بعد جو برائيان جَڙ پڪڙ گئين تهين اُن مين عظيم بُرائي يه ڀِي تِهي ڪي اُن ڪي عُلماءَ و مشائخ اَپني آستاني قائم ڪرڪي اِس بات ڪي مُدَّعِي ٿي ڪي وُه بَراهِ راست خُدا سي تعلُّق رکتي هين اور وُه عوام النّاس ڪي ذِهنون پر اِس طرح اپني روحانيت (پيشوائيت) ڪا اثر جَماتي رهتي ڪي اگر ڪوئي فرد يا گُروھ اُن ڪي عزَّت و تڪريم ۾ ڪَمي ڪرتا تو اُس ڪو جهنَّمِي اور خطاڪار قرار ديتي. اِس طرح اپني زُهدُ و تقويٰ ڪي لباده ۾ اپني آستانون ڪي اَندر بيٺ ڪر يه تاثر جماتي رهتي ڪي جن لوگون سي يه خوش هوڪر ُانڪي لِئي خدا سي نِجاتِ اُخروِي اور دنيا ڪي ڀلائي ڪي دُعاڪرينگي. الله تعاليٰ اُن ڪي تمام گُناه مُعَاف ڪرڪي اُنڪو جنّت ۾ جَگَه ديگا اور دنيا ۾ بِهي خوشحالي و ڪامراني ــ

عوام النّاس (لوگ) اُنڪي خوشنُودِي اور رضا حاصِل ڪرني ڪي لِئي اُنڪي پاس آتي هين اور بيش بهَا نَذراني پيش ڪرتي ، جس پر يه رُئُوسا (رَئيس) اور اُمَراء (امير ) ڪي طرح بَڙي ڻهاڻهه (عيش) ڪي زندگي گُزارتي الله تعاليٰ ني بعثتِ رَسول (صلي الله عليه و آله وسلم ) (يعني سيدنا محمد ڪريم صلي الله عليه و آله وسلم ) ڪي بعد قُرآنِ حڪيم ۾ اِن الفاظ ۾ اعلان فرماڪر اِس نوع ڪي حصولِ رِزق و مال و دولت ڪو ناجائز اور باطل (حرام) قرار ديدِيا..

١. يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ كَثِيرًا مِّنَ الْأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِوَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّـهِ وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّـهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ ﴿التوبة: ٣٤﴾ مومنو! (اہل کتاب کے) بہت سے عالم اور مشائخ لوگوں کا مال ناحق کھاتے اور (ان کو) راہ خدا سے روکتے ہیں۔ اور جو لوگ سونا اور چاندی جمع کرتے ہیں اور اس کو خدا کے رستے میں خرچ نہیں کرتے۔ ان کو اس دن عذاب الیم کی خبر سنادو (٣٤) سورة التوبة ،مترجمه علام فتح محمد جالندهري رح

مئولف جو لکيل ترجمه_مذهبي پيشوائون اور نسلي اِجاره دار مشائخ اور عُلماء ايسي لوگون ڪا مال باطل (ناجائز) طريقون سي کاتي هين يعني نذر و نياز وصول ڪرتي هين.

اِس طرح قُرآن حڪيم ني مُختلِف الفاظ ۾ اِس نِهِج ڪي حصولِ مال ڪو ناجائز باطل يعني حرام قرار ديا هي . اور خود رسولِ اڪرم سيدنا مُحمّد صلي الله عليه وآلِہِ وسلم ني اپني اُوپر اور اپني خاندان ڪي اَفراد اور اولاد پر صدقات و نِياز ڪو حرام قرار ديڪر پيشوائيت ڪي نسلي اِجاره داري ڪي ذريعي حصولِ مال ڪي اِس باطل ذريعي ڪو مُسلمانون پر هميشه ڪي لئي بند ڪرديا اور آپ يه ڪا اهم اِنقِلابي قدم تها، ڪيونڪي اِس لِباده ۾ اڪثر بد ديانت ، رياڪار، رياڪار،ڪامچور، چالاڪ لوگ ڪثرت سي شريڪ هوسڪتي هين، ڪيونڪه اِن ڪي جاه و جلال ڪي اِن ڪي گِرد عوام ڪي ڀِيڙ ڪو ديک ڪر اڪثر حاڪمِ وقت ڀي اِنڪو اپني قرابت دارون اور درباريون ۾ شامل ڪر ليتي هين تاڪي اِن ڪي لِباده ڪي اندر ڇُپي هوئي اثرات سي وه ڀي مُستفيد هون اور وه ڀي عوام النّاس ڪا مال خزانه عامِره سي اپني عيش و عشرت پر بِلا روڪ ڻوڪ صرف ڪرين اور يه پيشوا اُن ڪي تائيد و نصرت اور پرده پوشي ۾ ممدو معاوِن (مددگار) بني رَهين. عوام اُن حالات ڪي پيدا هوجاني پر اور بهي اِن ڪي گِرد گهومتي رهين تاڪه اِن ڪي خوشنودي سي وه اپني چهوٽي ڇوٽي غرضين حڪام سي سفارشات ڪي ذريعي پورا ڪرين. اِن سي دُعا ڪرائين اور اهل ڪارانِ دولت ڪي لئي سفارشات اِس طرح وه اپني پيشوائون ڪي ڪَئي اَهَم اورضروري ڪام بھي مُفت اور بيگار ۾ ڪرتي هين اور اِن ڪا بُهُت سا روپيا بچ جاتا هي. اور يون دولت ”دن دوني اور رات چُوني“ ڪرتي هي اور وه آناً فاناً چوٽي ڪي مالدارون مين شُمار هوني لگتي هين. جس قدرمال بڙهتا هي اُسي قدر اُن ڪي گِرد عوام ڪا جُهمگٽّا بڙهتا هي اور لوگ مَحُو حِيرت ره جاتي هين اور يقين ڪرني لگتي هين ڪي يه حضرات في الحَقيقت صاحِب ”ڪرامات“ اور صاحِب علم و عرفان هين.

حقيقت يه هي ڪي اِن لوگون ڪي تو ڪمائي اور خوراڪ و لِباس سب اُڪُل حرام هوتي هي. اور جس ڪي خوراڪ پوشاڪ هي سب مالِ حرام سي حاصل ڪيا گيا هو اُس ڪي عبادت ،اُسڪي رياضت ، اُس ڪي عِبادت و سپاس گزاري يا دُعا ڪب قبوليت ڪا درجه رکتي هي. اُن ڪي اعمال رياڪاري پر مبني هوتي هين اور تمام اعمال ” حَبِطَت اَعمَالُهُم“ ڪي زُمري ۾ شامل هوتي هين ، اِسڪا ڪوئي خاص اَجَر دُنيا ۾ هرگِز هرگِز نهين هوتا. اِس نِهج ڪي بزرگ اَب هماري اِسلامي مُعاشِري ۾ ڪثرت سي پيدا هوچڪي هين . شهرون ۾ ڀي هين مگر ديهات و قصبات اور پسمانده علاقون ۾ اِن ڪي بهتات هي قُرآن ۾ هي ”

وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ ﴿٣٩﴾ اور یہ کہ انسان کو وہی ملتا ہے جس کی وہ کوشش کرتا ہے _ سورت النجم ، مترجمه علامه فتح محمد جالندهري رح.

وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ ﴿٣٩﴾ امام انقلاب مولانا عبيد الله سنڌي رح ني اس آيت ڪا ترجمه اس ڪيا هي ڪه: جو انسان جتني محنت ڪري اس اتني هي اجرت ملي ، يعني ايڪ انسان سارا دن خون جلائي ۽ اور پسينه بهائي مگر اس ڪو اجرت مقرر ڪرڪي دي جائي جو سراسر ظلم هي اور دوسري طرف ايڪ ظالم انسان ڪوئي خون نه جلائي نه پسينه بهائي مگر اس ڪو خون جلاني اور پسينه بهاني ڪي مقابله مين اتنا مال ملي ڪي جس ڪا وه حقدار هي نهين ؟ جس ڪي نتيجه مين سوسائيڻي مين بگاڙ پيدا هوگا_المسڪين جوکيو شفيق احمد

وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُم بَيْنَكُم بِالْبَاطِلِ وَتُدْلُوا بِهَا إِلَى الْحُكَّامِ لِتَأْكُلُوا فَرِيقًا مِّنْ أَمْوَالِ النَّاسِ بِالْإِثْمِ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿١٨٨﴾ اور ایک دوسرے کا مال ناحق نہ کھاؤ اورنہ اس کو (رشوةً) حاکموں کے پاس پہنچاؤ تاکہ لوگوں کے مال کا کچھ حصہ ناجائز طور پر کھا جاؤ اور (اسے) تم جانتے بھی ہو _ سورة البقره ، مترجمه علامه فتح محمد جالندهري

”آپس ۾ تم لوگ ايڪ دوسري ڪا مال ناجائز طريقي سي نه کائو اور نه هي حُڪّام ڪو مال دو ( يعني رِشوت دو) تاڪي تم لوگو

ن ڪي مال ڪا ايڪ حصّه اِس طرح غلط طور پر حاصِل ڪرو“

ايڪ طرف تو دولت ڪا جمع ڪرنا دينِ اِسلام ۾ ناجائز اور ناقابلِ مُعافي جُرم قرار ديا گيا هي. اور پهر يه جمع مال بهي باطل طريقون سي هو جو اِسلام مين حرام مال ڪي مُترادف هي. اصلاً يه هي ڪي جب ڪوئي مِلّت گمراه هوتي هي تو وه اپني دين ڪي اُصولون هي سي اِنحراف ڪي راه اِختيار ڪرليتي هي.اور يه حالت هوتي هي.

أَلْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ ﴿١﴾ حَتَّىٰ زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ ﴿٢﴾ كَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿٣﴾ ثُمَّ كَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿٤﴾ كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ ﴿٥﴾ لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ ﴿٦﴾ ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَيْنَ الْيَقِينِ﴿٧﴾ ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ ﴿٨﴾ (لوگو) تم کو (مال کی) بہت سی طلب نے غافل کر دیا (١) یہاں تک کہ تم نے قبریں جا دیکھیں (٢) دیکھو تمہیں عنقریب معلوم ہو جائے گا (٣) پھر دیکھو تمہیں عنقریب معلوم ہو جائے گا (٤) دیکھو اگر تم جانتے (یعنی) علم الیقین (رکھتے تو غفلت نہ کرتے) (٥) تم ضرور دوزخ کو دیکھو گے (٦) پھر اس کو (ایسا) دیکھو گے (کہ) عین الیقین (آ جائے گا) (٧) پھر اس روز تم سے (شکر) نعمت کے بارے میں پرسش ہو گی (٨) سورة التڪاثر ، مترجمه _علامه فتح محمد جالندهري

ايڪ دوسري سي مال و دولت بڙهاني ڪي چڪر ني ايسا غافل ڪيا ڪي ، يه سلسله قبر تڪ پهنچني تڪ تم تَرَڪ نهين ڪروگي يعني بلآخر هلاڪت تڪ پهنچ ڪر رهوگي.

اِن مُحڪماتِ قُرآني رو سي بلا محنت و مُشّقت پيشوائيت ڪي لِباده ۾ حُصولِ مال ڪو اور بيگار ڪو الله تعاليٰ ني قطعاً حرام قرار ديا هي ، تاڪي انساني مُعاشره ۾ ڪُڇ ناڪاره ، عيّار و چالاڪ، نااهل و ڪامچور ، نِکڻهو ، محنت و مُشقّت سي اِجتناب ڪرڪي بني نوع انسان اور مُعاشره پر بوجھ نه بَنين اور ملّت ڪي معيشت پر بارِ گِران نه هون.

اشتراڪيتِ دولت ڪي قرآني اصول

و مسئله ملڪيت زمين و مزارعت

قرآن و احاديث اور

عمل و روايات اصحابه ڪي روشني مين

تاليف: ميرغلام قادر همداني

الله تعالي جي ڪلام قرآن حڪيم ۽ سنة رسول الله صلي الله عليه وسلم و اصحاب ڪرام عظام

جي ڪلام قول بيان عمل جي روشنيءَ ۾ انسان پنهنجي ضروت کان وڌيڪ مال ڌن دولت کي رکڻ قطعاَ حرام ناجائز آهي وقت جا رسول نبيءَ خليفه نائب حاڪم محاسب عادل قوت سگهه رکندڙ اهڙي قسم جي حرام مال ڌن دولت کي ظالمن جي هٿان کسي مسڪينن محتاجن ۾ ورهائيندا، اهو اسلام جو قانون دستور آئين اصول آهي، جيڪڏهن ڪو به انسان پنهنجي ضرورت کان وڌيڪ ڌن دولت مال ملڪيت ٿو رکي اهو مولانا عبيد الله سنڌي جي انقلابي اصولن مطابق واجب القتل آهي، ڇوته اهو دنيا ۾ فساد فتنو ڦهلائي مسڪينن محتاجن کي قتل ٿو ڪرڻ چاهي. هاڻ اهو ڪئن ٿئي تنهن لاء قرآن اصول دستور مطابق انقلاب جي گهرج آهي

وڌيڪ هن تفصيل لاء مطالعو ڪيو وڃي قرآن حڪيم ۽ سنة احاديث، فقهاء اسلام مجتهدين اسلام قياس و اجماع وغيره کي پڻ هيٺين ڪتاب جو

1.شرح معاني الآثار جلدپهريون ، باب مزارعة و امساقاة ، صحفه 234،

للامام ابي جعفر احمد بن محمد الازدي المصري الطحاوي رح

2. سماجي انصاف اور اجتماعيت شاهه ولي الله ڪي نظر مين (اردو) تاليف علامه غلام مصطفي قاسمي، شاهه ولي الله اڪيڊمي ، حيدرآباد،سنڌ

3. سماجي انصاف ۽ اجتماعيت شاهه ولي الله جي نظر مين، (سنڌي) علامه غلام مصطفي قاسمي رح ، سنڌيڪار مولانا محمد قاسم سومرو ، ساگر پبلشنگ هائوس ڪراچي،سنڌ

4ميزان الاهي ، امام غزالي رح، مطبعه زاويه لاهور.

5. تفسير الهام الرحمن، مجموعه تفاسير، قرآني دستور انقلاب، جنگ انقلاب سورة قتال جو ترجمه، عنوان انقلاب، سنڌي اردوءَ ۾ جيڪي ڪتابامام انقلاب مولانا عبيد الله سنڌي رح جن لکايا آهن_المسڪين جوکيو شفيق احمد

http://www.facebook.com/note.php?note_id=473342396917&id=1682375947

سنڌي وسيع النظر: سچو نيشنلسٽ ۽ سنڌ جو سڄڻ ڪير، مُلان يا ڀنگوڙي موالي ؟_جوکيو شفيق احمد

سنڌي وسيع النظر: سچو نيشنلسٽ

۽ سنڌ جو سڄڻ ڪير، مُلان يا ڀنگوڙي موالي ؟

جوکيو شفيق احمد

شيخ المشائخ امام علامه محمد شفيع صديقي پاٽائي قدس سره، جن متعلق علامه دين محمد وفائي رح

تذڪره مشاهير سنڌ ۾ فرمائي ٿو:­ '' مون سان منهنجي استاد مخدوم حاجي حسن الله پاٽائي رح بيان ڪيو ته هڪ دفعي سيوهڻ (شريف ، ضلعو دادو ، سنڌ) ۾ شيعن ۽ سنين جو مناظرو ٿيو ، جنهن ۾ هيءُ بزرگ (علامه امام محمد شفيع پاٽائي قدس سره ) به وڃي شريڪ ٿيو. ماڻهو هُيو ڏاڍو سخت مذهبي ۽ جوشيلو اُنهيءَ مجلس ۾ ڪنهن شيعي جي زبان مان اصحابن سڳورن جي شان ۾ گستاخي جو گٿو لفظ نڪري ويو، جنهن تي هن بزرگ ( علامه امام محمد شفيع پاٽائي قدس سره ) کي ڏاڍو غصو ۽ غم ٿيو. انگريزي راڄ مضبوط نموني قائم ٿيل هو، جنهن ڪري هي مذهبي بزرگ ( علامه امام محمد شفيع پاٽائي قدس سره ) ڪنهن به طريقي پنهنجي غصي جي باهہ کي وسائي نہ سگهيو، غم کي پي ويو ڄمار ۾ به ستر سالن کي اچي پهتو هو انجو اِهو اثر نڪتو جو رت جا اِسهالَ (دستَ) اچڻ لڳا. سيوهڻ (شريف ضلع دادو، سنڌ ) مان روانا ٿي پاٽ (شريف ضلعو دادو سنڌ) پهتا ته ٻئي ڏينهن وفات فرمائي ويا . اِنا لله وانا اِليهِ راجِعون.

اِهو واقعو سال 1312هجري ۾ ٿي گذريو. ‏‏'' نوٽ تحقيق موجب پاڻَ ( علامہ اِمام محمد شفيع صديقي پاٽائي قدس سره ) 63 ورهين جي ڄمار ۾ وفات ڪيائون. مولانا ( سيدنا مُرشدنا سيد تاج محمود) امروٽي رح (امروٽ شريف ضلعو شڪارپور سنڌ وارا ) جڏهن سندن مزار تي دُعا گهرڻ آيو تہ فرمايائين هي بزرگ ( شيخ المشائخ امام علامہ محمد شفيع صديقي پاٽائي قدس سره) هِن صديءَ جو مُوَحد ( الله تعاليٰ جي هيڪڙائيءَ جو قائل ) هو .

حوالي جي لاءِ ڏسوسوانِح : ترجمو ۽ تفسير ”الم“ سال 1994ع ، اداره پاٽ هائوس ۽ پبلشر ، حيدرآباد سنڌ.

لفظ عالمين جي تحقيق:انساني جماعت جون مختلف قومون ۽ مولانا عبيد الله سنڌيءَ رح جو، قومن بابت نطريه_جوکيو شفيق احمد

لفظ عالمين جي تحقيق:انساني جماعت جون مختلف قومون ۽ مولانا عبيد الله سنڌيءَ رح جو، قومن بابت نطريه_جوکيو شفيق احمد

هن مضمون جي معني مطلب غرض غايت هي آهي ته: امام انقلاب مولانا عبيد الله سنڌي جي نظريه فڪر مطابق، جيڪو هن قرآن حڪيم الله جي ڪلام منجهان استنباط ڪيو آهي ته؛ ڪابه قوم دين ڌرم مذهب سان ناهي جڙندي،

وڌيڪ تفصيل امام انقلاب عبيد الله سنڌيءَ جي شهره آفاق

تفسير نالي (مجوعه تفاسير پبلشر حڪمت قرآن سنڌي جماعت سوسائيٽي ڀرسان لانڍي نيشنل هاء ويز، ڪراچي، سنڌ ) جو ڪتاب يا هتي هيٺ پي.ڊي.ايف ملاحظه ڪندا، ڇو ته هتي تفسير الهام الرحمن ميسر ناهي جو اهو شيئر ڪجي، اها منهنجي مجبوري آهي، انڪري جو آئون جهجهي مقدار ۾ ٽائيپ نه ٿو ڪري سگهان، تنهن ڪري اردو کي برداشت ڪرڻو پوندو، ڇاڪاڻ ته امام انقلاب عبيد الله سنڌي رح جن جا شاگرد عرب، ترڪ، روسي، انڊين ۽ بنگالي سنڌي هوندا هيا، جن گهڻو تڻو مواد انگلش عربي اردو سنڌيءَ ۾ لکندا ويندا هيا ۽ مولانا عربيءَ ۾ بيان اسپيچ ڪندو ويندو هيو. پاڻ جلاوطني دوران بيت الله الحرام و العتيق تشريفا و تڪريما، مڪة المڪرمه منجهه هميشه عربيءَ ۾ درس ڏيندا هيا.

لنڪ حاضر آهي

http://hikmatequran.org/pdfs/books/Majmoa-e-Tafaseer%20Moulana%20Ubaidullah%20Sindhi.pdf

جوکيو شفيق احمد

لفظ عالمين جي تحقيق:انساني جماعت جون مختلف قومون ۽ مولانا عبيد الله سنڌي جو قومن بابت نطريه

جوکيو شفيق احمد

لفظ عالمين جي تحقيق ؟

لفظ عالمين جي تحقيق : عالمين جو جمع آهي. عالم لفظ جون ٽي معنائون مشهور آهن(1) الله پاڪ کان سواء ساري مخلوق (2)سموريءَ مخلوق جا جدا جدا قسم (3) انساني جماعت جون جدا جدا قومون. جيئن الله تعالي بني اسرائيل کي فرمايو آهي '' اَنِي فَضَلتُڪُم علي العالمين'' _يعني مون اوهان کي اوهان جي زمانه جي سڀني قومن تي فضليت ڏني.اڳيان مفسر عام طرح پهريون ٻه معنائون بيان ٿا ڪن. سندن خيال آهي ته جنهن صورت ۾ الله جا تعالي جا ڪمالات سڄي مخلوق ۾ ظاهر ٿيا آهن تڏهن بهتر ائين ٿيندو جو ان جي واکاڻ ۽ تعريف انهن سڀني ڪمالات سان ڪرڻ گهرجي.

مولانا عبيد الله سنڌي ٽين معني، انساني جماعت جون قومون کي پسند فرمائي ٿو. سندن ارشاد آهي ته هي سورة فاتحه قرآن عظيم جو خلاصو آهي ۽ قرآن خاتم النبين (صلي الله عليه وسلم) سڀني نبين کان پڇاڙي اچڻ وارو نبي صه تي نازل ٿيو آهي ۽ نبوت جي فرائِض مان فقط انساني سوسائٽي جو بحث ڪرڻ مقصد آهي. ان ڪري قرآن مقدس ۾ جتي آسمان زمين جنن ملائِڪَنِ بهشت ۽ دوزخ جو بيان ٿيل آهي اهو مقصد نه آهي مگر مقصد کي چٽي ڪرڻ لاءِ آندو ويو آهي. اصل مقصد مقصد آهي انساني سوسائٽي کي ڪامل بنائِڻُ عام طرح سڀني نَبِيَنِ جو اهوئي مقصد آهي ته هو سڀني قومن جي عمومي تحريڪ کي انساني فطرت جي نظام موافقُ ڪَمَالَ تائِين پهچائي.

مَٿِيَنِ بيانن مان هي ڳالِههِ واضِحُ ٿي وئي ته قُرآنَ شريف جو مقصد به اِهو ئِي هجڻ گهرجي ڇوته رسولُ اڪرم صلي الله عليه وسلم کي اِنَ جي مُوَافِقُ ئي ڪم ڪرڻ جو حڪم ڪيو ويو آهي.

پوءِ جڏهن سورة فاتحه قرآن شريف جو خلاصو آهي تڏهن اَلعَالَمِينَ جي مطلبَ ۾ سَڀُ قومون وٺَڻُ گهرجي ۽ الله کي رَبُ العالمين هن ڪري چيو ويو آهي جو هو انساني قومن جو پاليندڙ آهي، يعني پيدا ڪرڻ کان وٺي سندنِ فطرت جي موافق انهن کي ڪمال تائين پهچائيندڙ آهي.

هي نظريه امام انقلاب مولانا عبيد لله سنڌي جن سورة فاتحه (ام الڪتاب ) جي تفسير ڪندي صفحه نمبر 3 _تي املاءِ(لکايو ) آهي ته قرآن ڪريم ۾ جيڪو به مضمون بيان ڪيو ويو آهي ته، ان سڀ جو تَتُ يا خلاصو( جنهن کي انگلش م سمري چيو ويندو آهي ) هن سورة ۾ بيان ڪيل آهي. هيءَ سورة ڄڻ ته قرآن شريف جي مقصدن جي فهرست آهي. قرآن جو ڪوبه مقصد هن فهرست (انڊيڪس ) کان ٻاهر ناهي هن سورة کي غور سان پڙهندڙن کي هِيءَ سُڌِ پئجي ويندي ته قرآن جي نازل ڪرڻ جو اصلي مقصد ڇا آهي؟

ڄاڻڻ گهرجي ته الله تعالي جي بي انداز صفتن سان هن سورة ۾ خاص طرح هي چار صفتون بيان ڪيون ويون آهنِ 1_رَبُ العالمين 2_الرحمان 3_الرحيم 4_ مالڪ يومِ الدين، ڇو ته انساني فطرت مَٿِيُنِ صفتن ذريعي ترقي ۽ ڪمال جي درجي تي پهچي ٿي.

حواله:لاء ڏسو!

تفسير الهام الرحمانفي تفسير القرآن

عربيءَ مان سنڌيءَ ۾ ترجمون

امام انقلاب مولانا عبيد الله سنڌي نور الله مرقده.

مترجمين:علامه غلام مصطفي قاسمي سنڌي.

۽علامه دين محمد وفائي.

پبلشر

مڪتبه اصلاح و التبليغ،

حيدرآباد،سنڌ

سورة الفاتحة_ بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ ﴿١﴾ الْحَمْدُ لِلَّـهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿٢﴾ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ ﴿٣﴾ مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ ﴿٤﴾إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ ﴿٥﴾ اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ ﴿٦﴾صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ ﴿٧﴾ سورة الفاتحة الله ٻاجھاري مھربان جي نالي سان (شروع) (١) سڀ ساراھ (خاص) جھانن جي پالڻھار الله کي جڳائي. (٢) (جو) ٻاجھارو مھربان. (٣) قيامت جي ڏينھن جو مالڪ (آھي). (٤) تنھنجي ئي عبادت ڪيون ٿا ۽ تو کان ئي مدد گھرون ٿا. (٥) اسان کي سڌي واٽ ڏيکار. (٦) جا انھن جي واٽ آھي جن تي فضل ڪيو اٿئي، نه انھن جي (واٽ) جن تي (تنھنجو) ڏمر ٿيل آھي ۽ نه گمراھن جي (واٽ). (٧)7

http://tanzil.info/#1:1

مٿي بيان ڪيل هن آيت پوري آيت ۽ ان جو ترجمون هن ريت آهي: بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ _ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ ﴿٤٧﴾وَاتَّقُوا يَوْمًا لَّا تَجْزِي نَفْسٌ عَن نَّفْسٍ شَيْئًا وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَةٌ وَلَا يُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا هُمْ يُنصَرُونَ ﴿٤٨﴾ اي بني اسرائيلو اُھو منھنجو ڳڻ ياد ڪريو جيڪو مون اوھان تي ڪيو ۽ مون اوھان کي جھان (وارن) تي سڳورو ڪيو. (٤٧) ۽ اُنھيءَ ڏينھن کان ڊڄو جنھن ۾ ڪو (به) ڪنھين کان ڪجھ به ٽاري نه سگھندو ۽ نڪي کانئس ڪا پارت قبول ڪبي ۽ نڪي کانئس ڪو عِوض وٺبو نڪي کين مدد ڏبي._مترجمه سيدنا مولانا تاج محمود امروٽي رح جيڪو امام انقلاب مولانا عبيد الله سنڌيءَ جو مرشد هيو ۽ کيس پاليو به هئائين

هن ترجمي جي لاء ملاحظه ڪئي وڃي هي لنڪ

http://tanzil.info/#trans/sd.amroti/2:47

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ

يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ ﴿٤٧﴾وَاتَّقُوا يَوْمًا لَّا تَجْزِي نَفْسٌ عَن نَّفْسٍ شَيْئًا وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَةٌ وَلَا يُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا هُمْ يُنصَرُونَ ﴿٤٨﴾ اي بني اسرائيلو اُھو منھنجو ڳڻ ياد ڪريو جيڪو مون اوھان تي ڪيو ۽ مون اوھان کي جھان (وارن) تي سڳورو ڪيو. (٤٧) ۽ اُنھيءَ ڏينھن کان ڊڄو جنھن ۾ ڪو (به) ڪنھين کان ڪجھ به ٽاري نه سگھندو ۽ نڪي کانئس ڪا پارت قبول ڪبي ۽ نڪي کانئس ڪو عِوض وٺبو نڪي کين مدد ڏبي. (٤٨)

مترجمه سيدنا مولانا تاج محمود امروٽي رح

جيڪو امام انقلاب مولانا عبيد الله سنڌيءَ

جو مرشد هيو۽ کيس پاليو به هئائين

هن ترجمي جي لاء ملاحظه ڪئي وڃي هي لنڪ

http://tanzil.info/#trans/sd.amroti/2:

امام انقلاب مولانا

عبيد الله سنڌي

نور الله مرقده

مولانا (عبيد الله )سنڌيءَ جي پڪي قلعي حيدرآباد واري تقرير(17 اپريل 1944ع) (ماڻهو جنهن شيءِ کي مقدر چون ٿا، ان کي آءُ “حالتن” جو نالو ڏيان ٿو، اهي حالتون آهن جيڪڏهن منهن مٽي بيهي رهن ته جي پوکن سي لڻي ئي نه سگهن، ڪن هڪڙا ۽ لوڙڻ ٻيا! سور سهن هڪڙا ۽ سک ڏسن ٻيا!!!مولانا عبيدالله سنڌيءَ کي به اهڙي مقدر سان منهن ڏسڻو پيو، مزي جي ڳالهه اها آهي جو سنڌ جي سياسي تاريخ ۾ ٻه ماڻهو “سنڌيءَ” جي نالي سان مشهور ٿيا، ٻنهي آزاديءَ جي تحريڪ ۾ اڻ ڳڻيون تڪليفون ڏٺيون، ٻئي پرخلوص ۽ بي لوث ٿي رهيا ۽ ٻنهي سان قوم وڻندڙ سلوڪ نه ڪيو، هڪ کي چريو چيو ويو ۽ ٻيو ذري گهٽ چريو ٿي ويو، انهن مان هڪڙو مولانا عبيدالله سنڌي ۽ ٻيو هو شيخ عبدالمجيد سنڌي.مولانا عبيدالله سنڌي ننڍي کنڊ جو اهو پهريون ۽ واحد سياستدان هو جنهن هندستان مان فرنگين جي ناپاڪ پاڇي هٽائڻ لاءِ پاڻ کي جلاوطن بڻايو، در در جون ٺوڪرون کاڌيون، پنهنجي دور جي سپر پاور خلاف منظم منصوبا بڻايا، جوڀن ۽ جوانيءَ جا ڏينهن جڏهن هو پنهنجي وطن ۾ گذاري رهيو، تڏهن هن کي آزاديءَ خاطر وطن جا وڻ ڇڏڻا پيا ۽ موٽيو تڏهن جڏهن جهور پوڙهو ٿي چڪو هو.“ڪراڙو اٺ ٻه ڪنواٽ لهي” جي مصداق پوءِ به هن همت نه هاري، هن جي جواني ٻڍاپي ۾ تبديل ٿي چڪي هئي، ليڪن هن جوانن جي جوش ۽ ٻڍڙن جي هوش کي ملائي جهان بيني، تجربن، آزمودن ۽ مشاهدن کي اڳيان رکي ساگر پارٽي ٺاهي، پنهنجي پارٽيءَ جي پوئلڳن جي تربيت شروع ڪئي ۽ آزاديءَ جي نعمت حاصل ڪرڻ لاءِ هر اول دستو ٺاهڻ شروع ڪيو، مولانا عبيدالله سنڌي به هندستان جي ورهاڱي جي ڳالهه ڪئي مگر مذهب جي بنياد تي نه پر ٻولي، تهذيب ۽ ثقافت جي بنيادن تي! ليڪن هڪ طرف حالتون بدلجي چڪيون هيون ۽ ٻي طرف سندس حياتيءَ جا ڏينهن به اچي پورا ٿيا، ان ڪري سندس حسرتون، اميدون ۽ خواهشون ائين ئي اڌريون رهجي ويون. هن هيٺ انهيءَ عظيم انسان جي هڪ تقرير ڏجي ٿي.

http://www.gulhayat.com/molanasindhi.asp

Maulana deen Muhammad Wafai

Contents

• 1 Childhood
• 2 Character
• 3 Family

Maulana Deen Muhammad Wafai (1894–1950) was a scholar, academic, writer and poet. In terms of political activism he was heavily involved in the Khilafat movement.

Maulana Deen Muhammad Wafai was born on AD 14 April 1894 corresponding to 27th Ramzan 1311 AH in a small village “Khathee”, also known as “Nabiabad” in district Shikarpur in Sindh. His father’s name was Khalifo Hakeem Gul Muhammad Bhatti. He was a scholar and poet in his time. Maulana Deen Muhammad belonged to the bhatti tribe. He learnt from his father in the beginning and when he was only 9 years old, his father died. After the death of his father, he learnt Persian from Molvi Mian Muhammad Alim.

Then he went to Garhi Yaseen to Maulana Muhammad Qasim to learn Arabic, further he went to Maulana Khadim Hussain in Osta Bhalaydinabad. To learn more Arabic he went to Maulana Ghulam Umar in Sono Jatoi in district Larkana. From 1907 to 1911, he learntArabic completely and read all the course books on logic, Arabic and Persian. He was very intelligent and hardworking.

Maulana Wafai led a simple life. He never wished for luxuries of life. He would propagate equality within the various classes of society. Maulana Sahib spent all his life learning and teaching. He used to spend most of his leisure time reading books. Many people who were interested in seeking knowledge would spend their time in his company. He was a quiet person and did not like to talk much, but when he was to explain something, he would give many examples from life, quotations from other writers and his observations. He was never shy to ask questions from people who were experts in their fields. He used to like and respect scholars and writers and was acquainted with most of them. He kept in touch with scholars, researchers and writers all over the Muslim world.

Married twice and had three sons. Maulana deen Muhammed Wafai's father's name was Hakim Gul Mohammad Bhatti who was the son of Hakim Mir Maulvi Mir Muhammad Bhatti son of Hakim Saleh Muhammad Bhatti. His brothers were Khaleefa Mir Muhammad and Shafi Muhammad who passed away at an early age.Fatima was his only sister Maulana Sahib had 3 sons Ali Nawaz Wafai, Shafi Muhammad Wafai and Muzaffar Hussain Wafai and two daughters zaib-un-nisa and subhan khatoon. Zaib-un-nisa died at an early age. His son Ali Nawaz Wafai continued his literary work. Ali Nawaz Wafai had 5 sons; Asif Wafai, Aijaz Wafai, Saleem Wafai, Sunain Wafai & Amir Wafai and one daughter Qurratulain

He is buried in “Wari Jo Tarr” in Sukkur.

http://en.wikipedia.org/wiki/Maulana_deen_muhammad_wafai

Allama Ghulam Mustafa Qasmi

Name: Allama Ghulam Mustafa

Fathers name: Hafiz Mahamood Chandio

Date of Birth: 24 June 1916

Date of Expire: 9 December 2003

Place of birth: Village Raees Bhanbho Khan taluka Meero khan larkana Sindh.

Education:-

Learnt "Nazra Quran" and "Persian" from a famous scholar Moulana Fateh Mohammad Seerani in Madrassa "Tehfeez-ul-Quran" in village Raees Bhanbho khan Learnt Arabic grammar from "Irshade Alsafar" to "hidayat-ul-nahoo" and Persian curriculum "Zulekan jami" and "Sikander Namo" from his teacher Moulana Khushi Mohammad Meerokhani in Meero kahn.

Madrassa:-

Completed "Darse nizami" under the guidance of Allama Abdul kareem korai" from Madrassa "Dar-ul-faiz" in Koor Suleman and became "Dasttar band" (molvi fazil) in the age of 11years.Received certificate of "fazil devband" From "dar-ul-uloom Devband" where he also learnt "Sah-i-satta" and "Tafseer" from Moulana Syed Hussain Ahmed Madni. At the same time he also learnt Tareeka tasawuf "joshia" and "Sabrina" from same teacher He learnt "Maaruful-ul- Quran" and the philosophy of shah Wali Allah from Moulana Ubaidullah sindhi. He also red following books of Shah Wali Ullah "hujutal ghilabat" "saadutal bardar-albargha"He passed the "high proficiency course in Arabic" from Punjab university.He learnt English in Meero khan high school and passed exam of English from Delhi with flying colors.

1. From oriental collage fateh pur Delhi and got the degree of "hakeem ul- hukma" (fazil tibb) Eastern medicine.

Experience:-

1. Taught Arabic and religion at Govt. high School Meero khan madrassa Dar-ul saadat gori pahor Shikarpur, mazuhar-ul uloom Karachi, Sindh Madrassat-ul-islam Karachi and Sindh Muslim collage Karachi

2. Director shah wali Ullah academy Hyderabad 1964 to 2002.

3. Visiting professor department of Sindhi University of Sindh and guide for PhD And MPhil in the subjects, Sindhi, Urdu, Arabic Persian, Muslim history and Islamic culture and comparative religion. Where a great number of scholars received Mphil and PhD Degrees under His guidance

4. Chairmen Sindhi Adabi board Jamshoro from 1977 to 1989.

5. Editor quarterly Alraheem (Urdu).Shah Wali Ullah Academy.

6. Editor Alraheem (Sindhi). Shah Wali Ullah Academy.

7. Editor Al wali (Urdu). Shah Wali Ullah Academy.

8. Member editorial board Magazine "Al-hikama" English.

9. He also remained editor of daily Naien Sindh Karachi in 1953.

10. Remained member of institute of Sindhology. Pakistan academy of letters and other literary organizations.

Books Written:-

He wrote, compiled and translated books on various topics of religion and Islamic culture from Arabic and Persian into Sindhi. He also translated valuable books of shah wali allah dehlvi, Makhdoom Mohammad Hashim thattvi and also compiled various scholarly works of different scholars. He wrote prefaces of about 200 religious, historical , and literary books. Compiled Rissalo of Shah Abdul Latif Bhittai. Compiled Basic dictionary of Sindhi language. Complete Sindhi dictionary was reviewed by him. The university of Sindh. with the assistance of Siddqiue foundation Karachi, established a chair in the name of Allama Ghulam Mustafa Qasmi in july 2004. so far this chair has published 7 valuable books in Urdu and Sindhi; "edo Shan Shaoor"-Sindhi editorials of Allama Ghulam Mustafa Qasmi.

• Quran hakeem joon Khusosiytoon" translation of speeches delivered by Moulana Qausar Niazi on the interpretation of Quran hakeem."Allama Ghulam Mustafa Qasmi and his contemporary Scholars" compiled by Prof.Dr Kazi Khadim Hussain, honorary Director Ghulam Mustafa Qasmi Chair."Shuzrat1" (Urdu) editorials compiled by Dr Moohamad Idrees Soomro."Shuzrat2" (urdu) compiled by Dr Moohamad Idrees Soomro."Allama ghulam Mustafa Qasmi and his contemporary scholars and writers" compiled by Dr Qazi Khadim hassain."Allama Ghulam Mustafa Qasmi and his contemporary cholars and historians" compiled by Dr. kazi khadim Hussain.biography of allama Ghulam Mustafa Qasmi" under Publication.“aaliman jo aaftab” by Sindh manik Moti Tanzeem Hyderabad..“Maqalat-e-Qasmi” by Sindh manik Moti Tanzeem Hyderabad.

  http://www.usindh.edu.pk/agmqc/qasmi_biodata.html

  
  

رسول الله صلي الله عليه وسلم جي ٻئي خليفه عمر رضي الله عنه جو سوشلزم_ليکڪ: حافظ محمد اسماعيل رح

رسول الله صلي الله عليه وسلم جي ٻئي خليفه عمر رضي الله عنه جو سوشلزم_ليکڪ: حافظ محمد اسماعيل رح

الصادق مطبوعات نمبر_1

رسول الله صلي الله عليه وسلم جن جي ٻئي خليفه عمر رضي الله تعالي عنه جو سوشلزم (ڀاڱو پهريون)1

ليکڪ: حافظ محمد اسماعيل رحمة الله عليه مجاهد،

ابن مجاهد اعظم سنڌ والهند،

امام علامة الدهر اسيرالسنڌ والهند،

سنڌ جي آزاديء جو امام،

سرواڻ ريشمي رومال تحريڪ،

مولانا محمد صادق ميمڻ،

عرف مولانا کڏي واروارو سنڌي رح،

ڪراچي_سنڌ

املاء مسڪين جوکيو شفيق احمد

نوٽ : مولانا کڏي وارن جنرل ٽائون شيڊ کي عراق ۾ محاصرو ڪرائي سنڌ مان کاڌ خوراڪ جي ترسيل سپلائي بند ڪرائي ذلت آميز شڪت ڏياري خوار ڪيو هو ، ڇو ته مولانا کڏي وارن جا ايران دشت سيستان سرباز ۽ قتلات جا مينگل ۽ لاسي ،شيدي ۽ سنڌ جا سنڌي تمام لکن جي تعداد ۾ مريد هيا. ذهن ۾ هجڻ گهرجي ته هي تعارفي ٽي سٽون منهنجيون لکيل آهن_جوکيو شفيق احمد.

هن ڪتاب ۾ اسلام جي عدل و انصاف ، سوشلزم (مساواتي نظام) اسلام جي سياسي يعني جمهوري حڪومتي نظام سماجي برابري ، رعيت جي خبرگيري ، حاڪم جون ذميداريون ، رعيت جي هر فرد جي سامهون جوابداري ، شهري ۽ عوامي آزادي ، رعيت لاء روزگار جو بندوبست،مذهبي رواداري ، قوم ۽ مقامي ماڻهن جي حقن جو احترام آزاد عدليه ، انهن سڀني اسلامي اصولن جو عملي نفاذ پڙهندا.

ڇاپو پهريون 1409هه 1988ع ناشر الصادق مطبوعات، کڏو، ڪراچي_سنڌ

عنوانن جي فهرست:-

1.پيش لفظ

2. تمهيد

3.نشنلسٽ

4.عمر رضي الله تعالي عنه شاهه ولي الله جي نظر ۾5

5.سوشلزم

6.خلافت سنڀالڻ

7.جمهوريت

8.اسمبلي جو باني

9. خليفي يعني سربراهه مملڪت و حڪومت جو حق

10.عدل، انصاف ۽ رعيت ۾ مساواتحاڪمن جي ذميداري

11.مذهبي رواداري ۽ غير مسلمن لاء بيروزگاري الائونس مقرر ڪرڻ

12.رعيت جي خير گيري

13.ٻار جو پيدا ٿيڻ شرط الائونس مقرر ڪرڻ

14. بيروزگاري الائونس مقرر ڪرڻ

15. ڏڪار الائونس مقرر ڪرڻ

16.امريڪا ۾ بک بيروز گار

17.مساوات لاء جائز مليڪيت کي نيشنلائيز ڪر

18.مساوات جا مثال

19.لباس ۽ کاڌي جي سادگي

20.سرڪاري خزاني مان خليفه جو حق

21.وفات وقت قرض ڇڏي ويو

22.شهري ۽ عوامي آزادي ۽ رعيت جي هر فرد جي سامهون جوابداري

23.مذهبي رواداري

24.قومي حقن ۽ مقامي ماڻهن جي حقن جو احترام

25.مقامي زبانن جو حق

26.زمينن تي مقامي ماڻهن جو حق

27.فوجين کي زمينون ڏيڻ کان انڪار

28.فاروق لقب جو سبب

29.حڪومتي نظام ۽ عدليه جو قيام

30. سيدنا علي رصي الله تعالي عنه جي دعا

. بسم الله الرحمن الرحيم

پيش لفظ

سنڌي قوم کي گذريل چاليهن سالن کان جيڪي ڏک ۽ سور آهن. ۽ سنڌي جيڪي پنهنجي ڌرتيءَ تي ڌاريا ٿي پيا آهن ، انهن مسئلن جو حل نڪو يورپين جمهوريت ۽ سيڪيولرزم ۾ آهي ۽ نڪو چيني سوشلزم ۽ روسي ڪميونزم ۾ آهي ۽ نڪو وري ڇڙي نيشنلزم ۾ آهي ڇ ته جيڪڏهن انهن مان ڪو حل نڪري ٿو ته رڳو ڪنهن هڪڙي مسئلي جو، سو به تجربي سان ثابت ٿيو آهي ته ان سان مسئلا حل ٿيڻ بجاء ٻيا نوان مسئلا پيدا ٿي پون ٿا.ان لاء اسين يقين سان چئون ٿا ته سنڌي قوم جي مسئلن جو حل فقط دين اسلام آهي.اهو اسلام نه جيڪو سنه 47ع کان هلندو اچي ، ڇو ته اهو مسلم ليگي اسلام آهي.جنهن اصل اسلام جي بدنامي ڪئي آهي.حقيقي اسلام ۾ اوهان کي نيشنلزم ، سوشلزم ، ڪميونزم ، جمهوريت ۽ سيڪيولرازم جون سڀ خوبيون ملنديون ۽ انهن جي خرابين ۽ کان بچڻ جي رهنمائي ملندي ۽ اڃا وڌيڪ اهي خوبيون ملنديون جيڪي دنيا جي سڀني نظامن ( سسٽمز) جي گڏجن سان به نه ٿيون ملي سگهن.هن ڪتاب کي دين اسلام جي خوبين جي ڄاڻ ملندي. هن ڪتاب کي غور سان پڙهو؛ رڳو هڪ دفعو نه بلڪ باربار پڙهو ۽ پوءِ ٻين نظرين ۽ نظامن ( ٿيوريز ائيڊ سسٽمز) سان ڀيٽ ڪريو ۽ پوءِ پاڻ فيصلو ڪريو.

حافظ محمد اسماعيل ميمڻ کڏي وارو،ڪراچي

(رحمة الله تعالي عليه واسعة المغفره) کڏو_ڪراچي،سنڌ.

30_ محرم الحرام سنه 1409 هه ، 3_ سيپٽمبر، سنه 1988ع

محترمي استادي و مربي ڪريم سائين حافظ محمد اسماعيل ميمڻ صاحب رح

الاستادي محترمي مڪرمي الڪريم،حافظ محمد اسماعيل ميمڻ کڏي وارن ڪراچي جي، والد گرامي قدر مجاهد اعظم سنڌ علامة الدهر انقلابي سنڌ جي آزادي جي اڳواڻ مولانا محمد صادق ميمڻ کڏي ڪراچي وارن بابت وڌيڪ تفصيل هن لنڪ کي وزٽ پنهنجو پاڻ ڄاڻ حاصل ڪندا _جوکيو شفيق احمد

http://gulhayat.com/molanamuhammadsadiq.asp

نه کلڻ جي صورت ۾ وري هي منهنجن نوٽس ۾ وڃي ساڳيو مضمون پڙهندا

http://www.facebook.com/note.php?saved&&note_id=446432611917

رسول الله صلي الله عليه وسلم جن جي، ٻئي خليفه عمر رضي الله تعالي عنه جو سوشلزم.

تمهيد: جڏهن کان انسان کي الله تعالي پيدا فرمايو آهي هن ڌرتي تي ڪروڙها بلڪ اربها انسان اچي چڪا آهن ، جيڪي پنهنجو پنهنجو ڪردار ادا ڪري هليا ويا. انهن مان اهڙا به هئا جيڪي پنهنجن بڇڙاين ڪري ڌرتيءَ تي هڪ ٻوجهه هئا جن جي وڃڻ تي هن ڌرتي سان گڏ هن ڌرتيءَ جي رهاڪن به خوشي محسوس ڪئي. البته گهڻائي اهڙن ماڻهن جي هئي جيڪي تواريخ ۾ قابل ذڪر نه هئا پر انسانن مان تمام ٿورا انسان اهڙابه هئا جن جي وجود هن ڌرتي لاءِ ۽ ڌرتيءَ جي انسانن بلڪه ان سان گڏ سڄي مخلوق لاءِ سعادت ۽ خوشي جو سبب هو.

انهن انسانن نه رڳو پنهنجي ئي دور کي پنهنجن انساني اصلاحي ڪارنامن سان متاثر ڪيو بلڪه ايندڙ ڪيترين صدين تائين اهي تواريخ تي اثر انداز رهيا ۽ ڪي ته اڃا تائين ايتري قدر اثر انداز آهن جو جيڪڏهن انهن کان رهنمائي وٺجي ته اڄ به انسان ذات لاءِ ساڳي سعادت ، خوشي ۽ ڀلائي وري به حاصل ٿي پوي. اهڙن عظيم انسانن جي پهرين صف ۾ اسان کي عمر رضي الله تعالي عنه به ڏسڻ م اچي ٿو ، جنهن اعتراف اسلام جي بدترين مخالفن به ڪيو آهي.

عمر رضي الله تعالي عنه جي تواريخ سندس ذاتي تواريخ ڪانهي بلڪه هيءَ اسلام جي تواريخ آهي، هي هڪ اهڙي تهذيب جي تاريخ آهي، هيءَ هڪ اهڙي دور جي تواريخ آهي، جنهن هڪ هزار سالن تائين انسانيت کي تهذيب ۽ ثقافت جو سبق ڏنو ۽ اڄ به انسان ذات جي ڏکن سورن ۽ محرومين جو علاج انهي تهذيب ۽ انهيءَ دين اسلام جي اڻ مول (اڻ ملهه ) اصولن ۾ موجود آهي، جيڪڏهن انسانن پنهنجي انهن محرومين جو علاج ڪرڻ گهري ته ؟

ڇا دنيا جي تواريخ ڪنهن اهڙي حڪمران جو مثال پيش ڪري سگهندي ؟ جنهن جي پيرن ۾ روم جي بادشاهه قيصر ۽ ايران جي بادشاهه ڪسري ا جا تاج ۽ تخت پيل هجن. خزانن جا ڍڳ لڳا هجن ۽ پوءِ به سندس ڪپڙن ۾ ٿِڳِڙِيُون لڳل هجن ۽ کاڌو فقط جَوَنِ جي مانِي هجي ، عظيم الشان محلاتن ۾ رهڻ بدران ڪچي گهر ۾ رهندو هجي ۽ سون جي پلنگن ، ڪمخواب ۽ اطلس جي گاديلن تي سمهڻ بدران مٽِيءَ تي سمهندو هجي . عمر رضي الله تعالي عنه جي اهائِي سادگي هئي ، جنهن جي ڪري سندس عزت وقار ايتري قدر هو جو قيصر ۽ قصري ا کي وڏي تاج ۽ تخت هوندي به نصيب نه ٿيو

نيشنلسٽ : عمر رضي الله تعالي عنه اسلام کان اڳ مڪي جي وڏن اڳواڻن ۾ ليکبو هو، هو زبردست قوم پرست هو جنهن کي اڄ ڪالهه جي زبان ۾ نيشنلسٽ چوندا آهن.هو قوم ۾ اتحاد امن جي خواهش رکندو هو ۽ ڪوبه اهڙو واقعو پيش ايندو هو ته جيڪو هن ايڪي کي ٽوڙي ته ان جي شديد مخالفت ڪندو هو اهوئي سبب هو جو جڏهن محمد صلي الله عليه وسلم جن الله تعالي ا جي آخري دين اسلام جو پيغام پيش ڪرڻ شروع ڪيو ته عمر رضي الله تعالي عنه ان جي سخت مخالفت ڪئي. هن جو خيال هو ته هي دين اسان جي قومي تشخص ۽ وجود ۽ اسان جي قومي مفاد کي ختم ڪري ڇڏيندو. پر پوء جڏهن هن دين اسلام جي اصولن کي ٻڌو ۽ سمجهيو تڏهن کيس خبر پئي ته هي دين ته انساني فطرت جي عين مطابق آهي. هي دين قومپرستي نيشنل ازم جو مخالف ڪونهي. بلڪه هن دين جو اصل مول ۽ متو هي آهي ته انسان جي عقيدن ۽ عملن جي اصلاح ڪري ، انساني معاشري جي اصلاح ڪري، ظلم ۽ عملن زيادتي کي ختم ڪري ۽ هر انسان جي فطري حقن جو تحفظ ڪري. هي انسان جي قومي جذبي کي ختم ڪرڻ لاء نه پر ان جي اصلاح ڪرڻ آيو آهي، جيئن هر قوم کي پنهنجو حق انصاف ۽ عدل سان حاصل ٿئي ۽ ان جو تحفظ ٿي سگهي. ان لاءِ هن اسلام کي سچي دل سان قبول ڪيو ۽ سڄي زندگي ان جي اصولن تي گذاريائين.عمر رضي الله تعالي عنه جن جي دينداري ۽ علم جو نبي صلي الله عليه وسلم جن واضح بيان فرمايو آهي. جيڪو صحيح بخاري ، صحيح مسلم، ۽ حديث جي ٻين ڪتابن ۾ گهڻين جاين تي آيل آهي.

عمر رضي الله شاهه ولي الله جي نظر ۾ :شاهه ولي الله تمام زبردست اکرن ۾ عمر رضي الله تعالي عنه جي قابليت جو ذڪر ڪيو آهي ۽ کيس جامع ڪمالات ليکيندي لکي ٿو. ـ فاروق اعظم جو مثال هڪ اهڙي گهر سان ڀيٽيو ، جنهن جا جدا جدا دروازا هجن ۽ هر هڪ دروازي تي هڪڙو صاحب ڪمال ويٺو هجي ؛ جهڙوڪ هڪڙي دروازي تي سڪندر اعظم وانگر هجي جنهن م ملڪ فتح ڪرڻ ملڪي انتطام هلائيڻ دشمن کي نيست نابود ڪرڻ جي صفت موجود هجي، ٻئي دروازي تي نوشيروان هجي ، رحمدلي عدل و انصاف مساوات رعيت جو هر ڳالهه م خيال رکڻ ، جيتوڻيڪ فاروق اعظم جي فضيلتن جي بيان ۾ نوشيروان جو ذڪر بي ادبي آهي. ٽي دروازي تي جيئن امام ابو حنيفه يا امام مالڪ ويٺو هجي ، جنهن ۾ فقه ، قضاء ، فتوي ۽ شرعي حڪم جاري ڪرڻ جي پوري صلاحيت هجي. چوٿين دروازي تي جيئن شيخ عبد القادر جيلاني وغيره. اڃا ٻئي ڪنهن دروازي تي هڪ وڏي محدث وانگر جيئن ابو هريره ۽ ابن عمر رضوان الله تعالي عليهم اجمعين ، ٻي ڪنهن دروازي تي ڪو داناءُ ۽ فلسفي ويٺو هجي جيئن ته جلا الدين رومي يا شيخ فريد الدين عطار ، ماڻهو گهر جي چوڌاري بيٺا هجن ۽ هرڪو ضرورت مند پنهنجي حاجت ڪنهن دروازي واري کان پوري ڪندو وڃي. ( ازالة الخفاء جلد_2 صفحه _216 کان 217 ).1شاه ولي الله رح جن ماڻهن جا نالا مثال طور لکيا آهن. انهن کان عمر رضي الله تعالي عنه ته گهڻو مٿي هو پر سمجهائڻ لاء اهي مثال ٺيڪ آهن.

سوشلزم:- عمر رضه جو اهو ئي علم وفضل هو ۽ دين اسلام جي حڪمت کيس حاصل هئي جنهن جي ڪري هن پنهنجي دور خلافت ۾ حڪمراني جو انتهائي عادلانه ۽ ماهرانه مثال پيش ڪيو ۽ مساوات جا اهي اصول ڪم ۾ آنداجن کي اڄ ڪالهه جي اصطلاح ۾ سوشلزم چيو وڃي ٿو، هي مارڪس جي سوشلزم کان جدا هو يورپ جي جمهوري سوشلزم کان به جدا هو جنهن جو بنياد الله تعالي جي ذات جو انڪار تي آهي، ۽ يورپ جي جمهوريت سوشلزم کان به جدا هو جنهن جو بنياد اڪثريت جي فيصلي تي آهي توڻي ان فيصله ۾ ظلم ۽ زيادتي ڇونه هجي.عمر رضه جي هن سوشلزم کي اسين اسلامي سوشلزم چونداسين شبلي نعماني به انکي سوشلزم چيو آهي، لکي ٿو سوشلزم ''مساوات ۽ عدم ترجيح جنهن کي اڄ ڪلهه جي اصطلاح ۾ سوشلزم چون ٿا'' (الفاروق ص_203 ناشر مڪتبه لاهور) مصر جي مشهور ليکڪ به عمر جي ان اصول مساوات کي سوشلزم چيو آهي ۽ هن ڪتاب لکيو آهي جنهن جو نالو ''اشتراڪيه عمر '' رکيو آهي (يعني عمر جو سوشلزم ) هي ڪتاب ٻن جلدن ۾ مصر ۾ ڇپيو آهي.خلافت سنڀالڻ: پهرين خليفه ابوبڪر رضي الله تعالي عنه جي وفات کانپوء 23 جمادي الثاني 13هه اڱاري ڏينهن عمر رضي الله خلافت سنڀالي.(طبقات ابن سعد جلد 3 صفحه 196)عمر رضه جو ڏهن سالن وارو دور خلافت اسلامي خلافت جي تواريخ جو سڀ کان اهم باب آهي عمر رضي الله تعالي عنه جي حڪومتي نظام، سياست، اقتصاديات ۽ ٻين ڳالهين بابت جيڪي فيصله ڪيا ويا ۽ جيڪو طريقو اختيار ڪيو، اهو عدل، انصاف، مساوات تي مبني آهي.ڏٺو وڃي ته عمر رضي الله تعالي عنه جو دور حڪومت ، انساني تواريخ جو مثالي دور هو ۽ اڄوڪو مارڪسي سوشلزم يا ٻيو ڪو نظام، اهڙو عدل انصاف ۽ مساوات وارو نظام نه ٿو پيش ڪري سگهي

جمهوريت :- ان وقت دنيا جي ڪنهن به حصي ۾ اهو طرز حڪومت رائج نه هو جنهن کي اڄ ڪلهه جمهوريت چئجي ٿو بلڪ دنيا م هر هنڌ شخصي حڪومتون قائيم هيون جيتوڻيڪ ته جمهوريت سان ملندڙ شورائي نظام حڪومت ، نبي سائين صلي الله عليه وآله وسلم جن جي وقت ۾ قائيم ٿي چڪو هو جيڪو پوءِ ابوبڪر رضي الله تعالي عنه جي دور ۾ به ساڳيو رهيو البته عمر رضي الله تعالي عنه هن طرز حڪومت لاءِ قرآن ڪريم ۽ نبي سائين صلي الله عليه وسلم جن جي سنت جي روشنيءَ ۾ باقاعده قاعدا قانون ٺاهيا اسلام جي هدايتن مطابق جيڪو جمهوري طرز حڪومت آهي ان کي شورائي نظام چيو ويندو آهي، موجوده جمهوريت ۽ شورائي نظام ۾ فرق هي آهي ته موجوده جمهوريت ۾ اڪثريت کي فيصلي جو بڻياد بڻايو ويندو آهي هن سان گڏ دليل ۽ حقيقت جو ڪو واسطو نه هوندو آهي. جڏهن ته اسلام جي جمهوري نظام ۾ اڪثريت سان گڏ حقائق ۽ دليل جو هجڻ به ضروري آهي.

رسول الله صلي الله عليه وسلم جن جي ٻئي خليفه عمر رضه جي مذهبي روادري ۽ غيرن مسلمانن لاء بي روزگاري الائونس مقر ڪرڻ:- غريبن محتاجن ۽ مسڪينن لاء بنا ڪنهن مذهبي لحاظ جي بيت المال (سرڪاري خزاني) مان وظيفو (مقرر رقم) مقرر ڪري ڇڏيو هئائين.

هڪ دفعو، عمر رضه هڪڙي پوڙهي کي پنندي ڏٺو. کانئنس پڇيائين: پني ڇو ٿو؟

چيائين: غربت جي ڪري،

عمر رضه: کيس پهرين گهر وٺي ويو ۽ کيس ڪجهه رقم ڏنائين پوءِ بيت المال جي خازن (فنانس منسٽر) ڏانهن (حُڪمُ) چَورَائي موڪليائين ته، هن لاءِ ۽ اهڙن ٻين ماڻهن لاءِ سرڪاري خزاني مان خرچ ڏنو وڃي ۽ مٿائن جزيو ختم ڪيو وڃي (الخراج _ موسعه في الخراج _ص 126)

رعيت جي خبرگيري : عمر رضه، غريبن محتاجن جي خبر گيري لاء پاڻ خود گشت ڪندو. '' هڪڙي دفعي ڪنهن خيمي مان هڪڙي (ماڻهوءَ جي) زال جو آواز ٻڌائين جنهن جو ٻار ڄڻڻ جو وقت ويجهو هو. احوال پڇي پنهنجي گهر پهتو جتان پنهنجي گهر واري کي وٺي، بيت المال مان کاڌي پيتي جو سامان کڻي، ان خيمي وٽ پهتو، عمر رضه جي زال ( سيده ) اُم ڪلثوم بنت ( سيدنا ) علي رضي الله تعالي عنهما، دائيءَ جو ڪم سر انجام ڏنو.بحواله '' ( الزالة الخفاءِ شاهه ولي الله رح جلد_2 ص_76) حڪومت جا ننڍا وڏا ڪم جيتري قدر ٿي سگهندو هو پنهنجي هٿن هٿ سان ڪندو هو،

هڪڙي دفعي علي رضه ڏٺو ته خليفو عمر رضه پاڻ مدينة المنوره جي ٻاهر ڊوڙندو وڃي پيو،

علي رضه پڇيائينس : امير المئومنين ڪيڏانهن ؟

عمر رضه جواب ڏنو ته : ته صدقي جو هڪ اٺ ڀڄي ويو آهي ان کي ڳولهڻ ٿو وڃان.

علي رضه چيو: تو( عمر) پنهنجي جان نشين کي ته تڪليف ۾ وجهي ڇڏيو.؟

(ازالة الخفاءِ _شاهه ولي الله رح، جلد_2 ص_ 79) ڏسو ڪتاب

ٻار جو پيدا ٿيڻ شرط الائونس مقرر:- هڪ دفعي هڪڙو قافلو مدينة المنوره ۾ عيدگاهه وٽ اچي لٿو. خليفي عمر رضه سندس وزير عشره مبشره جي صحابيءَ کي چيو : اچو قافلي وارن جو پهرو ڏيون ( چوڪيداري ڪريون )، جيئن ڪو چور وغيره کين تڪليف نه پهچائي. پوءِ اهي ٻئي سڄي رات پهرو ڏيندا رهيا.

اوچتو عمر رضه جي ڪن تي ڪنهن کير پياڪ ٻار جي روئڻ جو آواز پيو. ٻار جي ماءُ کي چيائين : الله تعالي جو خوف ڪر، ٻار کي نه روئار! ٻه ٽي دفعا آواز ٻڌي، ان جي ماءُ کي جهڙڪيون ڏنائين ته ڪهڙِي نه بڇڙي ماءُ آهين؟ ٻار سڄي رات ڪونه ستو آهي !. ماء چيو آئون ٻار کي کير ڇڏايان پئي ان لاءِ ضد پيو ڪري. عمر رضه پڇيو:ڇو؟ هن چيو : ان لاءِ ته خليفه عمرجو حڪم آهي ته جڏهن ٻار کير ڇڏي تڏهن ان جو وظيفو مقرر ڪريو. عمر رضه کيس چيو : جلدي نه ڇڏائينس ! پوءِ عمر رضه فجر جي نماز پڙهائي ته مٿس روئن جو ايترو غلبو هيو جو سندس قرآن جو پڙهڻ سمجهه م نه ٿي آيو، سلام ڦيرڻ کانپوءِ چيائين : افسوس عمر رضه تي؛ الله ٿو ڄاڻي ته ڪيترن ٻارن ي خون سر تي آهي.

پوءِ هڪدم اعلان ڪرايائين ته:- اهو قانون کير پياڪ ٻارن جو کير وقت کان ڇڏايو نه وڃي. اسين اِهو قانون نافذ ڪريون ٿا ته هر هڪ ٻار جو پيدا ٿيڻ شرط وظيفو مقرر ڪيو وڃي. ( طبقات ابن سعد جلد_3 ص_301 ۽ ازالة الخفاءِ، جلد_2، ص_ 76) ملاحظ ڪيو وڃي.

قومي حقن ۽ مقامي ماڻهن جي حقن جو احترام: ايران ۽ روم تي مسلمانن جي ڪاهه ڪرڻ ۽ فتح ڪرڻ جو پس منظر ۽ اسباب ته انشاء الله تعالي اڳتي هلي لکنداسين.

پر سامراج جي طريقيڪار جي برعڪس، مسلمانن جو سلوڪ مقامي آباديءَ سان انتهائي درجي ۽ رواداري وارو هو، جيئن ايران وغيره جي مقامي ماڻهن سان معاهدن ۽ بيت المقدس واري ڪليسا جو احوال گذري ويو.

ٻين ڳالهين ۾ به انهن جو سلوڪ انتهائي شريفانه هو.

شبلي نعماني رح لکي ٿو ته :'' عمر رضه جو هڪڙو اصول هي به هو ته هر ملڪ جي انتظام ۾ هتان جي قديم رسم ۽ رواج جي ڄاڻ وٺندو هو ۽ گهڻن حالتن ۾ انهن جي ٿوري اصلاح (سڌارو) آڻي ساڳي انتظام کي بحال رکندو هو.'' تفصيل لاء ڏسو الفاروق ص_207 ڪتاب

مقامي زبانن جو حق: ساڳي طرح عمر رضه، ڪنهن به ملڪ جي زبان کي بدلائڻ ڪوشش نه ڪئي، بلڪ اها ساڳيءَ دفتري زبان، ان علائقي ۾ بحال رکيائين جيڪا پهرين هئي ۽ انهن ساڳين ماڻهن کي سندن ملازمتن تي برقرار رکيائين، جيڪي اڳ هئا.

شبلي نعماني رح لکي ٿو ته: '' جنهن صوبي ۽ علائقي ۾ جنهن قسم جو انتظام رکيل هو ۽ انتظام جا ڪاغذات جيئن پهريون کان ٺهيل هوندا هئا انهن کي ساڳيءَ طرح قائم رکيائين، ايتري حد تائين جو زبان کي به نه بدلايائين، جهڙي طرح اسلام کان اڳ عراق ۽ ايران جا دفتر فارسيءَ زبان ۾ ، شام جا روميءَ زبان ۾ ۽ مصر جا قبطيءَ زبان ۾ هئا، عمر رضه جي عهد (خلافت) ۾ به ساڳي طرح رهيا، ٽيڪس وغيره جي محڪمن ۾ به جهڙي طرح قديم کان پارسي، يوناني ۽ قبطي ملازم هئا، ساڳيا برقرار رهيا، البته پراڻي طريقي ۾ جتي ڪا غلطي ڏٺائين ان کي سڌاري ڇڏيائين ۽ جابرانه قائدا ختم ڪري ڇڏيائين''(تفصيل لاءِ ڏسو الفاروق، ص_209_210) ڪتاب.

25_زمينن تي مقامي ماڻهن جو حق :- عمر رضه مقامي ماڻهن جي حق کي سڀ کان وڌيڪ حيثيت ڏني هئي، مقامي زمينن کي مقامي ماڻهن جو حق سمجهندو هو ۽ ان قائِدي تي هلندو به هو، شبلي نعماني لکي ٿو؛''عمر رضه سڀ کان وڏو انقلاب؛ جنهن جي ڪري ماڻهن جي خوشحالي وڌي ويئي ۽ رعيت کي وڏو فائدو ٿيو اهو آندو جو زمين جي ملڪيت زمينداريءَ جا جيڪي اڳيان ظالمانه قائدا مقرر هئا، سڀ ختم ڪري ڇڏيائين.

رومين جڏهن شام تي ۽ مصر تي قبضو ڪيو هو، تڏهن سڄي زمين (اراضي) اصلي رهاڪن کان کسي، ڪجهه فوجي آفيسرن کي، ڪجهه درٻارين کي ڏنيون ويون، ڪجهه شاهي جاگيرون ٺاهيون ويون ۽ ڪجهه ڪليسا، چرچن جي حوالي ڪيون ويون، اصلي رهاڪن کي ذري زمين به هٿ نه لڳي انهن کي رڳو هاري ٿيڻ جو حق حاصل هو ۽ جيڪڏهن زمين جو مالڪ ٻئي ڪنهن کي زمين ڏيندو هو ته ان سان گڏ هاري به هوڏانهن هليا وينداهئا، پڇاڙيءَ ۾ رهاڪن کي ڪجهه زمينون مليون، پر ان جي حفاظت وغيره لاء رومي زميندار وري انهن زمينن تي قابض ٿي ويندا هئا ۽ هاري غريب رڳو ساڳيا هاري رهجي ويندا هئا.

عمر رضه؛ هن ظالماني قانون کي هڪدم ختم ڪري ڇڏيو.

ملڪ فتح ٿيڻ سان رومي نڪري ويا، باقي رهيل زمينون انهن کان واپس ورتيون ويون، شاهي جاگيرون ۽ فوجي آفيسرن واريون زمينون سڀ هن ملڪ جي اصل رهاڪن جي حوالي ڪيون ويون.

فوجين کي زمينون ڏيڻ کان انڪار :-۽ ڪنهن به مسلمان آفيسر يا فوجي سردار (سپاهه سالار يا جنرل) جي حوالي جي حوالي زمين نه نه ڪئي ويئي ايتري حد تائين جو عمر رضي الله عنه اهو قانون جاري ڪيو ته مسلمان ڪنهن به حالت ۾ انهن زمينن تي قابض نه ٿا ٿي سگهن يعني زمين جي مالڪن کي قيمت ڏيئي به زمين خريد نه ٿا ڪري سگهن . هي قائدو وڏي مدت (عرصي وقت ) تائين جاري رهيو. جاري رهيو،

گهڻو پوءِ ليث بن سعد، مصر ۾ ڪجھ زمين خريد ڪئي ته امام مالڪ وغيره اُن تي سخت اعتراض ڪيو،عمر رضه ايتري تي بس نه ڪيو بلڪه عربن کي جيڪي هن ملڪ ۾ ڦيلجي ويا هئا، انهن کي منع ڪري ڇڏيائين ته ڪو به عرب ،زراعت (پوک) وارو ڪم نه ڪري،

اُن تي ايتري سختي سان عمل ٿيو جو هڪ شخص، مصر ۾ پوک ڪئي ته اُن کي گهرائي سخت دٻ ڪڍيائين ۽ کيس چيائين ته “توکي اهڙي سزا ڏيندس ،جو ٻين کي عبرت ٿيندي” (الفاروق_213،214)

(۽ڏسو “الخِراج لاَبي يوسف” _ (موسوعة الخراج) صفحو 24 کان 27) وغيره ۽ اِمامُ شاھ وليُ الله دهلوي رح جو ڪتاب “اَزالَةُ الخِفَاءِ ” جِلدُ ٻيون صفحو 127 کان130 )

يحييٰ بن آدم، اهڙيون روايتون آنديون آهن جِن ۾ سيّدنا عمر رضه ، عرب مسلمانن کي خاص طرح مقامي رهاڪن کان زمين خريد ڪرڻ جي به منع ڪئي آهي. ڏسو ڪتاب الخراج _ يحييٰ بن آدم القرشي_ (موسوعة الخراج) صفحو 55،56).

مسلمانن جي اِنَّ سلوڪ سبب مقامي ماڻهن تي تمام سٺو اثر پيو، اُنهن رومين خلاف مسلمانن جو ساٿ ڏنو ۽ جنگ يرموڪ وقت جڏهن مسلمان، حَمَص مان نڪتا ته عيسائين ڏاڍي ڏُک سان چيو ته “ خُدا جو قسم اوهان رومين جي ڀيٽَ ۾ اسان کي گھڻو پسند آهيو. (الفاروق صفحو 288).

فاروق لقب جو سبب:- روايت ۾ آهي ته نبي ڪريمَ صلي الله عليهِ وآلِهٰ وسلّم جِن سيّدنا عمر بابت چيو ته هو “الفاروق” آهي، جنهن جي ذريعي الله تعاليٰ حق ۽ باطل جي وچ ۾ فرق ڪيو (طبقات اِبن سعد جلد ٽيون صفحو 27

اِبنِ شهاب الزُهري جو چوڻ آهي“ته اهل ڪتاب (نصراني وغيره) سيّدنا عمر رضه کي “الفاروق” چوندا هئا. ۽ مسلمانن وٽ به اِها ڳالھ مشهور

هئي ته اهل ڪتاب جي طرفان عمر رضه عنه کي الفاروق چيو ويندو هو (طبقات ابن سعد جلد_3 ص_270 ڪتاب ڏسو

رسول الله صلي عليه وسلم

جن جي ٻئي خليفي عمر رضه جو سوشلزم

ڀاڱو پهريون

ليڪک حافظ محمد اسماعيل ميمڻ کڏي وارو رح

ڪراچي_سنڌ

ٽائيپنگ جاري و ساري آهي

Posted by Jokhio Shafique Ahmed at 08:31