ميان غلام شاهه (ميان وردي خان) ڪلهوڙو سنڌ جو مفڪر مدبر فلاسفر حڪيم ڏاهو بادشاهه ۽ سنڌ جي جاگرافيء کي اصل صورت ۾ بحال ڪري سنڌ کي اصل صورت ۾ رکڻ وارو سن

ميان غلام شاهه (ميان وردي خان) ڪلهوڙو سنڌ جو مفڪر مدبر فلاسفر حڪيم ڏاهو بادشاهه ۽ سنڌ جي جاگرافيء کي اصل صورت ۾ بحال ڪري سنڌ کي اصل صورت ۾ رکڻ وارو سنڌ جو محافظ

جوکيو شفيق احمد

ذو الفقار واهوچو جا ڪمينٽس

سائين اهو به ڪلهوڙو حڪمران غلام شاھ ڪلهوڙو هو جنهن بدين مان پراڻ ندي کي لکپت وراري علائقي وٽ ڳنڊو ڏئي ڪڇ ۽ ڀڄ جو پاڻي بند ڪري ان علائقي کي رڻ بڻائي ڇڏيو ، اهڙو ظالم حڪمران دنيا ۾ نٿو ملي جنهن درياھ بند ڪري ڇڏيو . يذيد ته رڳو امام حسين جي هڪ خاندان کي پاڻي جي کلي نه ڏني ، هن لکين خاندانن جو پاڻي بند ڪري سنڌ جي ٻئي حصي کي هميشه لاءَ تباھ ۽ برباد ڪري ڇڏيو

مان غلام شاهه ڪلهوڙي کي سنڌ جو عادل ارڏو بهادر دلير سچو سنڌي حڪمران ٿو چوان اها منهنجي تحقيق آهي، جيڪو توهان لکيو آهي اهو بالڪل غلط آهي بهرحال توهان کي راء قائم ڪرڻ جو حق آهي.

پر اصل ۾ غلام شاهه ڪلهوڙي بادشاهه کان دهريه سڃا صوفي ڪوڙا مورخ بادشاهه پرست مشرڪ مجوسي چرسي ڪجهه اڻ پڙهيون ڄٽڙيون عورتون ڪالمنسٽ ۽ ڪوڙا لبرل ماڊرن ترقي پسند يار غلام شاهه ڪلهوڙي بادشاهه خلاف آهن ان ڪري جو ڪلهوڙا اصل نج سنڌي هيا ۽ سنڌي غلام ذهنيت جا مالڪ آهن ان ڪري سماٽن سنڌين خلاف پنهنجن ڪوڙن جعلي پيرن ميرن جا ڪمي ڪاسبي سنڌيء کي حڪمراني سهي نه سگهندا آهن. پاڻ کي ڪارل مارڪس جي فڪر جو ابو به چوندا آهن پر هوندا وڏا ڪيپيٽلسٽ آهن. حياتي شهنشاهن وانگر گهاريندڙ يار.

عرب هجي ايراني فارسي هجي مغل هجي ارغون هجي پٺاڻ هجي آريو هجي افغاني ڪرد ترڪ هجي امريڪي هجي يورپي هجي يا انگريز هجي يا آگا خان جهڙو غدار هجي پوء ان جا سنڌي غلام ٿي رهندا ان جا گيت پيا ڳائيندا باقي سماٽ سمون سومرو ڪلهوڙو جوکيو هوندو ته پيا سڙندا اها اسان سنڌين جي فطرت ۾ شامل آهي.

غلام شاهه ڪلهوڙو سنڌ جو عظيم حڪمران هو. اها دنيا ۾ مُسَلَمُ ڳالهه آهي.

توهان جيڪو لکيو آهي ان ڪتاب جو نالو لکو1 مان پڙهان ته پوء ان جي حقيقت ڇا هي پوء ڪجهه لکي سگهجي ٿو.

علام شاهه ڪلهوڙو سنڌ جو عظيم ڏاهو سياست جو سرواڻ اڳواڻ دلير مفڪر مدبر سورهيه بادشاهه هيو جنهن پنهنجي اوچائي ڏاهپ سياڻپ حڪمت وزڊم سان ڪڇ ڀڄ کان وٺي ڏکڻ پنجاب تائين بلڪه اڃا به مني پنجاب تائين سنڌ جي جاگرافي حدن کي بحال ڪري سنڌ کي تقريباَ اصل حالت تائين رسايو پهچايو. جنهن جي امارت سيادت کي سنڌ جي سڀني علماء ڪرام عظام شرفاء ڏاهن سياڻن سچن صوفين زاهدن فناء في الله الله جي سنڌي ٻانهن سنڌي هندن يا سنڌي مسلم جي حمايت پٺڀرائي حاصل هئي، ان جي دور ۾ سنڌ جو ارڏو ڪراچيء جو دلير نواب جوکي ۾ جان وجهڻ وارو ڄام بجار خان جوکيو به سڄو هٿ هيو، جنهن ڪوهستان ڪڇ ڀڄ لاڙ تائين غلام شاهه ڪلهوڙي بادشاهه سان جند جيءَ ساهه مال ڌن دولت جي قرباني سميت ساٿ ڏئي سنڌ کي غيرن جي ناپاڪ چنبي مان آزاد ڪرايو. سلام غلام شاهه بادشاهه. تنهنجي عظمت کي سلام

ڪلهوڙا اصل ۾ عباسي يا عرب نه هيا پر هو نج سماٽ سنڌي هيا. رهيو سوال عباسي ڇو ؟ ان جو جواب اها هڪ حڪمت ڏاهپ هئي سياسي حربو هيو جو سنڌي ماڻهو غلام ذهنيت جو شڪار ٿي چڪا هيا، جنهن جي ڪري هنن لتر پڄي چڪر کي. واري ڪار ڪئي.

”ڪلهوڙا، سنڌ جي اَصلوڪن رهاڪن جو هڪ مکيه قبيلو هئا، جيڪي سنڌ جي ٻين پاڻ جهڙن مکيه قبيلن وانگر، سدائين سنڌ جي ڌارين حڪمرانن خلاف، پنهنجي منهن وڙهندا رهندا هئا. تاريخ ۾، ڪلهوڙن جو اَصل نسل ”سنڌي چنا“ قبيلي منجهان آهي. پر، جڏهين، سنڌ جا والي ٿيا، تڏهين پنهنجي ذات کي عربن سان ڳنڍي، پاڻ کي عباسي سڏائڻ لڳا. پنهنجي قبيلي جي نالي کي ڇڏي، پاڻ کي عرب سڏائڻ ۽ عباسي چوائڻ، اِها ڌارين جي سلسلي ۾ سندن اَحساس ڪمتري هئي، پر اِها خود پنهنجي ئي حاڪماڻي برتري ڏيکارڻ ۽ رعب ويهارڻ جي هڪ ڪوشش هئي.“

(ڪتاب ”سنڌ ۽ اسانجو ورثو“)

http://www.magazine.awamiawaz.com/2011/27-11-2011/artical-09.htm

اها برتري ڏيکارڻ جي ڪوشش نه پر سنڌين ماڻهن جي گندي ذهنيت هئي. جنهن جي ڪري هنن اهو ڀلو ڪم ڪيو، منهنجي به هنن لاء تائيد آهي.

”ڪلهوڙا، سنڌ جي اَصلوڪن رهاڪن جو هڪ مکيه قبيلو هئا، جيڪي سنڌ جي ٻين پاڻ جهڙن مکيه قبيلن وانگر، سدائين سنڌ جي ڌارين حڪمرانن خلاف، پنهنجي منهن وڙهندا رهندا هئا. تاريخ ۾، ڪلهوڙن جو اَصل نسل ”سنڌي چنا“ قبيلي منجهان آهي. پر، جڏهين، سنڌ جا والي ٿيا، تڏهين پنهنجي ذات کي عربن سان ڳنڍي، پاڻ کي عباسي سڏائڻ لڳا. پنهنجي قبيلي جي نالي کي ڇڏي، پاڻ کي عرب سڏائڻ ۽ عباسي چوائڻ، اِها ڌارين جي سلسلي ۾ سندن اَحساس ڪمتري هئي، پر اِها خود پنهنجي ئي حاڪماڻي برتري ڏيکارڻ ۽ رعب ويهارڻ جي هڪ ڪوشش هئي.“

(ڪتاب ”سنڌ ۽ اسانجو ورثو“)

http://www.magazine.awamiawaz.com/2011/27-11-2011/artical-09.htm

اها برتري رعب واري ڪوشش نه پر اصل ۾ سنڌي احساس ڪمتر ماڻهن جو علاج هيو، انهن اهو ڀلو ڪم ڪيو، اسان جي ڪلهوڙن جي حق ۾ تائيد جو ووٽ آهي.

سنڌي عام ماڻهو اڄ به نه سڌريو آهي. هو پنهنجن سنڌين کي حڪمراني نه سهندو البت غيرن جو غلام ٿيڻ پسند ڪندو آهي چرس ڀنگ آفيم جي سوٽي چڪي چانهن تي.

ڪلهوڙا اصل ۾ عباسي يا عرب نه هيا پر هو نج سماٽ سنڌي هيا. رهيو سوال عباسي ڇو ؟ ان جو جواب اها هڪ حڪمت ڏاهپ هئي سياسي حربو هيو جو سنڌي ماڻهو غلام ذهنيت جو شڪار ٿي چڪا هيا، جنهن جي ڪري هنن لتر پڄي چڪر کي. واري ڪار ڪئي.

علام شاهه ڪلهوڙو سنڌ جو عظيم ڏاهو سياست جو سرواڻ اڳواڻ دلير مفڪر مدبر سورهيه بادشاهه هيو جنهن پنهنجي اوچائي ڏاهپ سياڻپ حڪمت وزڊم سان ڪڇ ڀڄ کان وٺي ڏکڻ پنجاب تائين بلڪه اڃا به مني پنجاب تائين سنڌ جي جاگرافي حدن کي بحال ڪري سنڌ کي تقريباَ اصل حالت تائين رسايو پهچايو. جنهن جي امارت سيادت کي سنڌ جي سڀني علماء ڪرام عظام شرفاء ڏاهن سياڻن سچن صوفين زاهدن فناء في الله الله جي سنڌي ٻانهن سنڌي هندن يا سنڌي مسلم جي حمايت پٺڀرائي حاصل هئي، ان جي دور ۾ سنڌ جو ارڏو ڪراچيء جو دلير نواب جوکي ۾ جان وجهڻ وارو ڄام بجار خان جوکيو به سڄو هٿ هيو، جنهن ڪوهستان ڪڇ ڀڄ لاڙ تائين غلام شاهه ڪلهوڙي بادشاهه سان جند جيءَ ساهه مال ڌن دولت جي قرباني سميت ساٿ ڏئي سنڌ کي غيرن جي ناپاڪ چنبي مان آزاد ڪرايو. سلام غلام شاهه بادشاهه. تنهنجي عظمت کي سلام

ڪجهه سومره بادشاهه (اسماعيلي فرقه سان متعلق هيا) انهن کي ڇڏي ڪري باقي سومره بادشاهه صحيح هوندا (سماعيلي فرقه معني آغاخاني) جيڪي اڄ ڪلهه پرنس ڪريم آغا خان وارن جو پڙ ڏاڏو ۽ موجوده آغا خان به سنڌ جو وڏو ويري پڪو دشمن ٿي پيو آهي جئن سندس ڏاڏو آغا خان سوئم هو. تئين هي به سنڌ م گلگتي چترالي سواتي بلتي آباد ڪرائي سنڌ کي پڻهس جو مال سمجهي سنڌين کي اقليت ٿورائي ۾ پيو ڪري ۽ پاڻ فرانس ۾ عياشيون پيو ڪري. نالائق پهرين نمبر جو جي امام آهي يعني حاضر امام ته پوء اسان ڇا ڪريونس ؟ ڪيو ته ڪڏهن حج به ڪونه اٿس مون ته ڪڏهن هن کي ڪعبة الله جو سفر ڪندي نه ڏٺو آهي. والله اعلم بالصواب

سنڌ جو هڪ وڏو موڳو اڳواڻ اصل ۾ ڌاريو عرب کان ڀڄي اچي سنڌ ۾ لڏي ويٺو هو، عراق ۾ سندن وڏا پندا هيا، ان سنڌين کي غلام ڪري لکين ايڪڙ زمين حاصل ڪري وري سنڌين کي پنهنجي پيري مريديء ۾ مردار ڪري 1947ع ۾ هندو مسلم ڦساد ڪرايا ۽ سنڌي هندن کي قتل ڪرائي پناهگير ڪرڻ تي مجبور ڪيو. جيڪو سلسلو اڄ به جاري رکندا اچن سنڌي ڀوتار! اهڙي طرح ان عرب موڳي ليڊر کي ڪم نڪرڻ بعد يعني پاڪستان جڙڻ بعد اٽي مان وار وانگر ڪڍرائي ڦٽو ڪيو ويو ته بدلي ۾ وري سنڌ جي نجات جو نعره هنيائين. اهو به سنڌ جي عظيم بادشاهه عادل عالم زاهد سچي صوفي حڪيم فلاسفر ڏاهي عقل حڪمت جي صاحب ميان غلام شاهه ڪلهوڙي نور الله مرقده کي متشدد ۽ جابر لکيو آهي.

وري مٿان هڪڙي ٻلڙي سنڌيه ڪالمنستڙي ڏمر نالي به سنڌ جي ان ڪلهوڙي بادشاهه جي خلاف لکي پاڻ لڄائيندي رهندي آهي. اچي ٻلي پير به ڪونه لوڏ لک جي لکڻ واري کي شرم نه حياء پر اسان جهڙن کي لڄ پئي ٿيندي ته هي سنڌي سڏائڻ وارا پنهنجن عادلن سنڌي بادشاهن کي ڇو پيا بنا جرم جي جرحون گهاء زخم ڪن.؟

سنڌ ۾ نهري نظام جا موجد باني ڪلهوڙا بادشاهه هيا. تنهن کان سواء نوان نوان شهر جوڙائيندا هيا. قلعه ڪوٽ جوڙائيندا هيا جيئن ؛ نوشهروفيروز حيدرآباد خدا آباد وغيره ميان نصير ڪلهوڙي آباد ڪرايو، اهڙي طرح نيرون ڪوٽ، رني ڪوٽ، پڪو قلعه، ڪچو قلعه ۽ ڪڇ ڀڄ ۾ بهاولپور ۾ ملتان وغيره ۾.

نوٽ : نهرون اصل ۾ ڪلهوڙن کوٽايون هيون انگريزن رڳو انهن جي کاٽي کڻائي دروازه ۽ پلون جوڙايون پر اصل ڪريڊٽ ڪلهوڙن ڏانهن ٿو وڃي يعني باني اهي هيا. پر ڇاهي سنڌ ۾ ڪڪڙ ڪوريءَ جو نانءُ وڏيري جو يعني ڪلهوڙا ڪوري هيا ۽ وڏيرو ڀوتار انگريز هيو.

سنڌي ماڻهو ذهني مريض احساس ڪمتريء جو ڇڪار (شڪار) آهن. افسوس ٿيندو آهي انگريز ههڙو، سنڌي ماڻهو هڪ ٻئي جي ڪسب ڌندي تي پيا هڪ ٻئي کي طعنه هڻندا ته اها روش هاڻ ختم ٿيڻ گهرجي. سنڌي ماڻهو پاڻ م هڪ ٻئي جي عزت احترام ڪرڻ سکن. ۽ پنهنجي غير قبلائي ڀائرن جي عزت ڪن، جيڪڏهن ڪير پير مير شاهه مخدوم سيد خواجه آهي ته پنهنجي لاء آهي ڪير ڪنهن کي انُ ڪونه ٿو رسائي ۽ ڪير ڪنهن جي قبر ڪونه ڇڏائيندو قيامت ڏينهن سواء رب ڪريم الله تعالي جي.؟

ڪلهوڙن جو آغاز: ڪلهوڙن جو آغاز؛ ڪلهوڙن جو شجره؛ ڪلهوڙا ڄاموٽ شمار ٿيندا هئا ! جوکيو شفيق احمد.

ڪلهوڙن جو آغاز:

ڪلهوڙا پنهنجو نصبُ حضرت عباسَ رضي الله تعالي عنه حضور پاڪ ( يعني رسول الله صلي الله عليه وسلم ) جن جي چاچي کان ڇڪين ٿا. سندن ڏاڏو ميان اوڍاڻو خداپرست هڳ؛ پهريائين مڪران ۾ پيري مريديءَ جي سلسلي کي شروع ڪيو هئائين، پوءِ سندن اولاد سنڌُ ۾ رهيو. ميان اوڍاڻي جو پوٽو چنيه(جونيا) ، ڀائرن جي نا اتفاقيءَ ڪري، پنهنجن مريدن سميت مڪران کان نڪري کنڀاتا ۾ سڪونت اختيارُ ڪري، اوڍيجا قومَ ۾ رهڻ لڳو. هن ڏيپلي تعلقي جي ڪانگڙي جي زمينداري پلال سمي جي ڌيءُ دهرا (ظهره) سان شادي ڪئي، جنهن جي بطن (پيٽَ) مان کيسِ مُحَمَدُ نالي پٽُ ڄائو، ڪلهوڙن ۽ دائود پوٽن جو ڏاڏو شمارُ ٿئي ٿو. چنيه بن بهليلُ بن ٿلُ بن ميان اوڍاڻي سنڌُ جي ستن راڻن جي ڌيئرن سان شاديون ڪيون هيون. پوءِ روهڙي تعلقي جي پريالوءِ (پريان لوءِ) وٽ چنيه ٻيلي ۾ ڪجهه وقت رهيو هو. سنه 1220ع ۾، کنڀاتِ جي سانڪره ڳوٺَ ۾ وفات ڪيائين، جت دفنايو ويو. ٿل قاهره ٻيلي (لس-ٻيلي) جي گوجر قومُ(قبيلي) کي شڪست ڏيئي، لس ٻيلي تي قبضو ڪيو هو-1. عيسوي 13صديءَ تائين ڪلهوڙن جو فقط ايترو بيان ''تحفة الڪرامُ '' مان ملي سگهيو ٿو.

محمد بن چنه بن بهليلُ بن ٿلُ بن ميان اوڍاڻي جي نائين پيڙهيءَ مان، ميان آدمُ شاهه بکري لاڙڪاڻي ضلعي جي تعلقي ڏوڪريءَ جي هٽڙي ڳوٺ ۾ سڪونت اختيار ڪري، مهدوي فرقي جي تبليغ ڪرڻ لڳو؛ ڇاڪاڻِ ته ميان صاحبُ شيخ الياسَ لنڪراچ ۽ شيخ ابُوبَڪَرَ جتوئيءَ جي ٻن واسطن سان سيد ميران مهدي جونپوريءَ جو مريد ٿيو-2. ميان آدمُ شاهه پنهنجي وقت جو سنڌُ ۾ وڏو درويشُ ٿي گذريو. مُلتانَ جي سهروردي مشائخن سان سندسِ دوستانه رستو هو. انهن ڏينهنِ ۾ مرزا عبد الرحيمُ خان خانان ٺٽي تي ڪاهيندو ٿي ويو، ڏسُ ملڻَ تي ميان آدمُ شاهه کان دعا گهرڻ آيو. ان موقعي تي کٻڙَ ابڙي وجهه ڏسي فقيرن جي خرچ لاءِ مرزا کان چانڊڪي جهڙي پرڳڻي جي گهر ڪئي 1. مرزا خان خانان سندس عرض قبول ڪيو. چانڊڪي جهڙي زرخيز علائقي ملڻ کان پوءِ ، ميان جا مريدَ زورُ وٺندا ويا، ۽ آس پاس جي زميندارن کي هيسائڻ لڳا. حقيقت ۾ مهدوي تحريڪَ کان وقت جا حاڪمَ خوفزده هئا، ان ڪري ميران مهديءَ جي مريدن کي دکن ۽ دهليءَ کان وٺي افغانستان تائين وقت جي حاڪمن سخت تڪليفون ڏنيو. آخر چانڊڪي پرڳڻي جي زميندارن ميان خلافُ ملتان جي حاڪم کي شڪايتون ڪيون، جنهن تي مغليه سپاهي ميان کي قيد ڪري ملتان وٺي ويا، جت قيد جي حالت ۾ وفات ڪئي. سندن وصيتَ موجبُ مريدن سندن جنازي کي سکرَ جي لڳ الهندي وارين ٽڪرينُ مان هڪڙيءَ مٿان دفنايو، جا اڄ تائين آدمُ شاهه جي ٽڪري سڏجي ٿي2 ۽ عامُ زيارت گاهه آهي. ميان آدمُ شاهه جي وفات کان پوءِ ، سندس پٽ ميان دائودَ پيءُ جي گادي وسائي، پر ڪو خاصُ ڪارنامُو کائُنسِ صادرُ نه ٿيو، جو تواريخ جي بيان جي بيان جي قابلُ هجي، مگر ميان دائودَ جي پُٽَ ميان الياسَ مريدن ۾ گهڻو وڌارو ڪيو، ۽ زورُ وٺڻُ لڳو، مگر سُتَتُ وفات ڪيائين سندسِ مقبرو ڏوڪريءَ تعلقي ۾ اُنڙَآبادُ ويجهو زيات گاهه آهي.

ڪلهوڙن جو شجره:

چنيه 1220ع، مُحَمَدُ 1240ع،ڪلهوڙا

ابراهيمُ ثاني 1280ع، شاهه مُحمدُ 1320ع، راند 1360ع، طاهرُ 1400ع، ميان خانُ 1440ع، ميان صاحبُ 1480ع، گنجنُ 1520ع، ميان آدمُ شاهُ 1557ع کان 1592ع، دائودُ1600ع، ميان شاهلُ محمدُ 1657ع ۽ ميان الياسُ 1620ع ۽ ميان الياسَ منجهان ميان نصيرُ 1657ع کان 1692ع، ميان نصيرَ کي ٽي پُٽَ ميان مير محمد 1719ع، ميان يارُ محمدُ 1701ع 1711ع ۽ ميان دينُ محمدُ 1692ع، ميان يارُ مُحمدُ کي وري ٽي پُٽَ غلام حسينُ، ميان ۽ ميان نُورُمحمدُ1719ع کان 1753ع ۽ محمدُ

دائودُ 1719ع ۽ ميان يارُ محمدُ کي پڻُ ٽي پُٽَصادقُ علي 1781ع کان 1783ع ، عبدالنبي 1784ع، غلامُ نبي 1774ع، ميان غلامُ شاهه (وري خان)، عطرُ محمدُ، محمدُ مرادُ وري ميان غلامُ شاهه (وردي خان) کي ٻه پُٽَ مُحمدُ 1773عمحمد سرفراز خانُ تنهن کي وري هڪُ پٽُ مير محمدُ بقيه دائود پوٽن جو شجره لکڻ جي لوڙ گهرج ضرورت ناهي حواله: جنت السنڌ ليڪکُ رحيمداد خان مولائي شيدائي رح.

حاشيه :ڪلهوڙا ڄاموٽ شمار ٿيندا هئا

رحيمداد خان مولائي شيدائي صاحب جنت السنڌ ۾ تحفة الڪرامُ : جلدُ _3، ص_ 102،103 ۽ رچرڊ پرٽن يا برٽن سنڌُ متعلق پنهنجي مشهورُ انگريزي ڪتابَ جي ص-140۾ لکي ٿو ته ڪلهوڙا اصل ۾ نومسلمَ چنه / چنا قومَ (قبيله ذات) مان هئا، جي زورَ وٺڻ کان پوءِ پاڻ کي عباسي سڏائڻ لڳا؛ ليڪن وٽن شجره ڪونه هو ۽ نه وري وقت جا علماء سندن شجرو ٺاهي(جوڙي) سگهيا. سنڌُ ۾ هڪڙو عباسي بزرگُ سهرا خطيبه نالي رهندو هو، جنهن وٽ پتلَ جي تختيءَ تي سندن شجرو لکيلُ هو. ڪلهوڙن سندن ڳوٺُ ساڙائي ۽ سندن مريدن کي مارائي مٿين تختي هٿ ڪرڻ کان پوءِ پنهنجو شجرو ٺاهي، پاڻ کي عباسي سڏائڻ شروع ڪيو. انگريزي راڄ جي زماني ۾ هندوستان جي آدمُ شماريءَ جي رپورٽ ۾ ڪلهوڙا ڄاموٽَ شمارُ ٿيندا هئا.

بحواله : جنت السنڌ

صفحه نمبر، 447 کان 450 تائين

ليکڪُ

رحيمداد خان مولائي شيدائي رح

https://www.facebook.com/note.php?note_id=10150393171261918

احبار ، رهبان، عالم زاهد، عابد، صوفي، پنڊت، پوپ، پادري، برهمڻ پير فقير مخدوم ۽ انهن جا لڇڻ ؟

احبار ، رهبان، عالم زاهد، عابد، صوفي، پنڊت، پوپ، پادري، برهمڻ پير فقير مخدوم ۽ انهن جا لڇڻ ؟

سورة التَوبة ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا إِنَّ كَثِيرًا مِنَ الْأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنْفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ (34) سنڌي ترجمه

ترجمه(التوبه) اي ايمان وارو! اڪثر عالم ۽ عابد ماڻهن جا مالَ ناحق طريقي سان کائين ٿا ۽ الله جي واٽ کان روڪين ٿا(1) جيڪي ماڻهو سونَ چانديءَ جو خزانو رکن ٿا ۽ ان کي الله جي واٽ ۾ خرچ نه ٿا ڪن، انهن کي ڏکوئيندڙ عذاب جو چتاءُ ڏي.

http://tanzil.net/#trans/sd.amroti/9:34

تشريح: (1) احبار ”حبر“ جو جمع آهي. ”حبر“ ان شخص کي چئجي ٿو جيڪو پنهنجي ڳالهه سهڻي انداز ۾ پيش ڪرڻ جو ماهر هجي. خوبصورت ۽ رنگا رنگ ڪپڙي کي ”ثوب محمر“ چئبو آهي. مراد يهودين جا عالم آهن. رهبان ”راهب“ جو جمع آهي، جنهن جو اشتقاق ”رهبنة“ آهي. مراد عيسائين جا عالم آهن جن کي موجوده زماني ۾ پادري يا پوپ يا ”بابا“ چون ٿا. ڪي چون ٿا ته اهي عيسائين جا صوفي آهن. عالمن لاءِ انهن وٽ ”قسيسين“ جو لفظ آهي. اهي ٻئي قومون هڪ ته الله جي ڪلام ۾ تبديلي ۽ هيرا ڦيري ڪري ماڻهن جي خواهشن مطابق مسئلا ٻڌائين ٿا ۽ انهن کي الله جي واٽ کان روڪين ٿا. ٻيو هيءُ ته ماڻهن کان ان نموني مال ٺڳين ٿا جيڪو سندن لاءِ حرام هو. بدقسمتيءَ جي ڳالهه آهي ته مسلمانن جي گھڻن عالمن جو به اهو ئي حال آهي ۽ انهن تي نبي ڪريم ﷺ جي پيشن گوئي ثابت اچي ٿي ته: لَتَتَّبِعُنَّ سُنَنَ الَّذِينَ مِن قَبلِکُم (صحيح بخاري کتاب الإعتصام) بخاري شريف ۾ پاڻ ڪريمن جو اهو فرمان موجود آهي جنهن جو عنوان آهي: ”ضرور توهان اڳين امتن جو طور طريقن جي پيروي ڪندا.“

جن کي الله کان سواءِ پڪاريو وڃي ٿو اهي مدد نه ٿا ڪري سگھن، توهان وانگر اهي الله جا ٻانها آهن.

: سنڌ وطن جي سنڌين جي نجات آزادي لء توجهه طلب

سورة الاعراف: ﴿ أَيُشْرِكُونَ مَا لَا يَخْلُقُ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ (191) وَلَا يَسْتَطِيعُونَ لَهُمْ نَصْرًا وَلَا أَنْفُسَهُمْ يَنْصُرُونَ (192) وَإِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَى الْهُدَى لَا يَتَّبِعُوكُمْ سَوَاءٌ عَلَيْكُمْ أَدَعَوْتُمُوهُمْ أَمْ أَنْتُمْ صَامِتُونَ (193) إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ عِبَادٌ أَمْثَالُكُمْ فَادْعُوهُمْ فَلْيَسْتَجِيبُوا لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ (194) أَلَهُمْ أَرْجُلٌ يَمْشُونَ بِهَا أَمْ لَهُمْ أَيْدٍ يَبْطِشُونَ بِهَا أَمْ لَهُمْ أَعْيُنٌ يُبْصِرُونَ بِهَا أَمْ لَهُمْ آَذَانٌ يَسْمَعُونَ بِهَا قُلِ ادْعُوا شُرَكَاءَكُمْ ثُمَّ كِيدُونِ فَلَا تُنْظِرُونِ (195) إِنَّ وَلِيِّيَ اللَّهُ الَّذِي نَزَّلَ الْكِتَابَ وَهُوَ يَتَوَلَّى الصَّالِحِينَ (196) وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لَا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَكُمْ وَلَا أَنْفُسَهُمْ يَنْصُرُونَ (197) (الاعراف) القرآن الحڪيم.

ڇا انهن کي الله جو شريڪ ٺهرائين ٿا جيڪي ڪا شيءِ پيدا نه ٿا ڪري سگھن ۽ اهي پاڻ به پيدا ڪيا وڃن ٿا. ۽ اهي سندن ڪنهن قسم جي مدد نه ٿا ڪري سگھن ۽ نه ئي اهي پنهنجي ڪا مدد ڪري سگھن ٿا.۽ جيڪڏهن کين ڪا ڳالهه ٻڌائڻ لاءِ پڪاريندا ته توهان جي چوڻ تي نه هلندا(1)ٻئي ڳالهيون برابر آهن ته توهان انهن کي پڪاريو يا خاموش رهو.بيشڪ توهان الله کي ڇڏي جن جي عبادت ڪريو ٿا اهي توهان وانگر ٻانها آهن (2)پوءِ کين پڪاريو، ڀلي ته توهان جي دعا۽ پڪار ٻڌن جيڪڏهن توهان سچا آهيو.ڇا انهن جا پير آهن جن سان هلن ٿا؟ ڇا انهن جا هٿ آهن جن سان ڪنهن شيءِ کي پڪڙين؟ڇا انهن کي اکيون آهن جن سان اهي ڏسي ٿا يا انهن جا ڪنَ آهن جن سان اهي ٻڌن ٿا؟ (3)چؤ ته پنهنجن سڀني شريڪن کي سڏيو، پوءِ مون کي تڪليف پهچائڻ جي تدبير ڪريو پوءِ مون کي ڪا به مهلت نه ڏيو. (4)بيشڪ منهنجو پالڻهار الله آهي، جنهن هيءُ ڪتاب نازل ڪيو آهي ۽ اهو نيڪ ٻانهن جي مدد ڪندو آهي. ۽ الله کي ڇڏي جن کي توهان پڪاريو ٿا، اهي توهان جي ڪا مدد نه ٿا ڪري سگھن ۽ نه ئي اهي پنهنجي مدد ڪري سگھن ٿا. (5) ترجمه

تشريح:(1) شريڪ ٺهرائڻ جو مطلب آهي ته مثلاً ٻارن جا نالا هن قسم جا رکن ٿا: امام بخش، پير ڏتو، عبد شمس، بنده علي وغيره جنهن مان اهو ظاهر ٿئي ٿو ته اهو ٻار فلاڻي بزرگ فلاڻي پير جي نظر ڪرم جو نتيجو آهي. (نعوذ بالله) يا پنهنجي هن عقيدي جو اظهار ڪندا آهن ته اسين فلاڻي بزرگ جي قبر تي ويا هئاسون، جنهن جي نتيجي ۾ اهو ٻار پيدا ٿيو يا ڪنهن مردي جا نالي تي نذر نياز پيش ڪن ٿا يا ٻارن کي ڪنهن قبر تي وٺي اتي ان جو مٿو ٽڪائين ٿا ته انهيءَ جي طفيل ٻار پيدا ٿيو آهي. هي سڀ صورتون الله سان شريڪ ٺهرائڻ جون آهن، جيڪي بدقسمتيءَ سان مسلمان عوام ۾ به عام ٿي ويون آهن. ايندڙ آيتن ۾ الله تعالى شرڪ جي ترديد فرمائي رهيو آهي.

(2) يعني توهان جي بيان ڪيل ڳالهه تي عمل نه ڪنداسون. هڪ ٻيو طلب هي آهي ته جيڪڏهن انهن کان هدايت گھرندا اهي توهان جي ڳالهه نه مڃيندا. نه توهان کي جواب ڏيندا. فتح القدير

(3) يعني جڏهن اهي جيئرا هئا. بلڪ هاڻي ته توهان انهن جي مقابلي وڌيڪ ڪامل آهيو. هاڻي اهي ڏسي نه ٿا سگھن، توهان ڏسو ٿا. اهي ٻڌي نه ٿا سگھن، توهان ٻڌو ٿا. اهي ڪنهن جي ڳالهه سمجھي نه ٿا سگھن، توهان سمجھي سگھو ٿا. اهي جواب نه ٿا ڏئي سگھن توهان جواب ڏيو ٿا. ان مان معلوم ٿيو ته مشرڪَ جن جون مورتون ۽ مجسما ٺاهي پوڄين ٿا، اهي الله جا ٻانها يعني انسان هئا. جيئن سيدنا نوح عليه السلام جي قوم جي بتن بابت صحيح بخاريءَ ۾ وضاحت موجود آهي ته اهي الله جا نيڪ ٻانها هئا.

(4) يعني هاڻي ان مان ڪا به شيءِ وٽن موجود نه آهي. مرندي گھڙيءَ ئي سندن ڏسڻ، ٻڌڻ، سمجھڻ ۽ گھمڻ ڦرڻ جي طاقت ختم ٿي وڃي ٿي. هاڻي وٽن انهن ڏانهن منسوب ڪيل پٿرن يا ڪاٺين جون اڏيل مورتون ۽ مجسما يا مٽيءَ جا جوڙيل گنبذ، قبا ۽ آستانا آهن. جيڪي سندن قبرن تي اڏيا ويا آهن ۽ اهڙيءَ طرح هڏين وڪڻڻ جو ڪاروبار اوج تي آهي جيئن شاعر چيو آهي ته آدمي جيتوڻيڪ پوڙهو ٿي چڪو آهي مگر لات منات جوان آهن.

(5) يعني جيڪڏهن پنهنجي هن دعوى ۾ سچا آهيو ته اهي توهان جا مددگار آهن ته کين چئو ته منهنجي مقابلي ۾ ڪا تدبير ڪن، ڪا رٿ رٿين.

(6) جيڪو شخص پنهنجي مدد پاڻ نه ڪري اهو ڀلا ڪنهن ٻئي جي ڪهڙي مدد ڪري سگھندو؟

http://tanzil.net/#trans/sd.amroti/7:197

علم غيب رڳو الله ڄاڻي ٿو

﴿يَسْأَلُونَكَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْسَاهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ رَبِّي لَا يُجَلِّيهَا لِوَقْتِهَا إِلَّا هُوَ ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَا تَأْتِيكُمْ إِلَّا بَغْتَةً يَسْأَلُونَكَ كَأَنَّكَ حَفِيٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ اللَّهِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ (187) قُلْ لَا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعًا وَلَا ضَرًّا إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ وَلَوْ كُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لَاسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَمَا مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (188) (الاعراف) اهي ماڻهو اوهان کان قيامت جي باري ۾ سوال ڪن ٿا ته ان جو وقت ڪڏهن ايندو؟ چؤ ته ان جو علم رڳو منهنجي رب وٽ آهي ان جو وقت الله تعالى کان سواءِ ٻيو ڪو ظاهر نه ڪندو. اهو آسمانن ۽ زمين ۾ تمام وڏو (واقعو) آهي اها توهان تي اچانڪ اچي واقع ٿيندي. اهي توهان کان (ان جي باري ۾) ائين پڇن ٿا ڄڻ ته توهان ان جي تحقيقات ڪري چڪا آهيو اوهان فرمايو ته ان جو علم رڳو الله وٽ آهي پر گھڻا ماڻهو نه ٿا ڄاڻن.تون چؤ ته آئون خود پنهنجي ذات لاءِ به ڪنهن فائدي جو اختيار نه ٿو رکان ۽ نه ڪنهن نقصان جو. سواءِ ان جو جيڪي الله گھري ۽ جيڪڏهن آءُ غيب جون ڳالهيون ڄاڻان ها ته آءُ گھڻا فائدا حاصل ڪريان ها ۽ مون کي ڪو نقصان نه رسي ها. آءُ رڳو ايماندارن کي ڊيڄاريندڙ ۽ خوشخبري ڏيندڙ آهيان. (1) ترجمه سنڌي

تشريح: (1) هيءَ آيت هن بابت ڪيتري نه واضح آهي ته نبي ﷺ جن عالم الغيب نه آهن. غيب ڄاڻندڙ رڳو الله جي ذات آهي. ليڪن ظلم ۽ جھالت جي انتها آهي ته ان جي باوجود بدعتي نبي ڪريم ﷺ کي غيب ڄاڻندڙ ٻڌائين ٿا. حالانڪ جنگ احد ۾ پاڻ سڳورن جا ڏند مبارڪ شهيد ٿيا، سندن چهرو مبارڪ به زخمي ٿيو ۽ پاڻ ڪريمن فرمايو ته اها قوم ڪيئن ڪامياب ٿيندي جنهن پنهنجي نبيءَ جي مٿي مبارڪ کي زخمي ڪري ڇڏيو. حديث جي ڪتابن ۾ اهي ۽ ٻيا واقعا به لکيل آهن، مثلاً سيدنا عائشه ﷦ تي تهمت لڳي ته پاڻ سڳورا پورو هڪ مهينو سخت پريشان رهيا. هڪ يهودي عورت پاڻ سڳورن کي دعوت ڏئي زهر ملايو، جنهن کي پاڻ به کاڌائون ۽ صحابن ڪرام به! تانجو ڪي صحابي انهيءَ کاڌي جي زهر جي وگھي مري ويا ۽ نبي ﷺ جن پاڻ به باقي عمر انهيءَ زهر جو اثر محسوس فرمائيندا رهيا. اهي ۽ اهڙا ٻيا ڪيترا واقعا آهن جن مان واضح ٿئي ٿو ته پاڻ ڪريمن کي غيب جو علم نه هجڻ سبب نقصان ڏسڻا پيا جنهن مان قرآن مجيد جي بيان ڪيل هن حقيقت جي ثابتي ملي ٿي ته ”چؤ جيڪڏهن مان غيب ڄاڻان ها ته مون کي ڪا تڪليف نه رسي ها.“

القرآن الحڪيمُ﴿قُلْ لَا يَعْلَمُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ (65) (النمل) چؤ ته آسمانن ۽ زمين وارن مان سواءِ الله جي ڪو غيب نه ٿو ڄاڻي (1) انهن کي ته اهو به معلوم نه آهي ته انهن کي ڪڏهن ٻيهر جياريو ويندو؟

تشريح: (1) يعني الله تعالى جھڙيءَ طرح مٿي بيان ڪيل معاملن ۾ اڪيلو آهي، ان جو ڪو شريڪ نه آهي. اهڙيءَ ريت ڳجھ جو علم ۾ به الله تعالى نرالو ۽ لاثاني آهي ان کان سواءِ ڪو عالم الغيب نه آهي. نبين ۽ رسولن کي به رڳو ايترو علم هوندو آهي جيترو الله تعالى وحيءَ جي ذريعي کين ٻڌائي ٿو ۽ جيڪو علم ڪنهن جي ٻڌائڻ سان معلوم ٿئي، ان جي ڄاڻندڙ کي ”عالم الغيب“ نه ٿو چئي سگھجي. عالم الغيب ته اهو آهي جيڪو ڪنهن واسطي کان سواءِ ذاتي طور تي هر شيءِ جو علم رکي ۽ حقيقت کان باخبر هجي. ۽ لڪيل مان لڪيل شيءِ به انهيءَ جي علم جي دائري کان ٻاهر نه هجي. اها صفت رڳو الله تعالى جي آهي. ان ڪري رڳو اهو ئي عالم الغيب آهي. ان کان سواءِ ڪائنات ۾ ڪو ٻيو عالم الغيب نه آهي. سيدنا عائشه ﷦ فرمائي ٿي ته جيڪو شخص هي گمان ڪري ٿو ته پاڻ سڳورا سڀاڻي ايندڙ شام ۾ واقع ٿيندڙ حالات جو علم رکن ٿا انهيءَ الله تي وڏو بهتان ٻڌو ڇاڪاڻ ته الله تعالى فرمائي ٿو ته آسمان ۽ زمين ۾ غيب جو علم رڳو الله کي آهي. (صحيح بخاري: 4855، مسلم: 287، ترمذي: 68. 3) سيدنا قتاده فرمائي ٿو ته الله تعالى تارا ٽن مقصدن لاءِ پيدا ڪيا آهن: 1- آسمان جي زينت لاءِ، 2- ماڻهن جي رهنمائي لاءِ، 3- شيطان کي سنگسار ڪرڻ لاءِ. پر الله جي تعليم ۽ احڪامن کان بي خبر ماڻهن انهن مان ڳجھ جو علم حاصل ڪرڻ ۽ ڪهانت جو ڍونگ رچايو آهي. مثلاً چون ٿا ته جيڪو فلاڻي ۽ فلاڻي ستاري جي موجودگيءَ ۾ نڪاح ڪندو ته هيئن ۽ هيئن ٿيندو. جيڪو فلاڻي ۽ فلاڻي ستاري جي وقت سفر ڪندو ته هيئن ۽ هيئن ٿيندو. جيڪو فلاڻي ستاري جي وقت ۾ پيدا ٿيندو، اهو هيئن ۽ هيئن ٿيندو. اهي سڀ اجايون ۽ فضول ڳالهيون آهن. انهن جي خيالن ۽ قياسن جي ابتڙ اڪثر ظاهر ٿيندو رهندو آهي. ستارن، پکين ۽ جانورن جي ذريعي غيب جو علم ڪيئن حاصل ٿي سگھي ٿو؟ جڏهن ته الله تعالى جو فيصلو هيءُ آهي ته آسمانن ۽ زمين ۾ سواءِ الله جي ڪوبه ڳجھ نه ٿو ڄاڻي. ابن ڪثيرُ

قبرن جي پوڄا

هي عقيدو رکڻ ته مري ويل نيڪ ٻانها حاجتون پوريون ڪن ٿا مشڪلاتون هٽائين ٿاانهن کان مددطلب ڪرڻ ،۽مشڪلات ۾ پڪارڻ هي سڀ شرڪ جون صورتون آهن جڏهن ته الله تعالى جو فرمان آهي

وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ الاسرى :23

”۽ تنهنجي رب اهو چٽو فيصلوڪيوآهي ته اوهين ان کان سواءِ ڪنهن جي به عبادت نه ڪريو“

الله تعالى جو فرمان آهي

أَمْ مَنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ أَئِلَهٌ مَعَ اللَّهِ قَلِيلًا مَا تَذَكَّرُونَ النمل : 62

ترجمو: (ڀلاڪيرآهي جيڪو لاچار ۽ بي قرار جي پڪار کي ٻڌي ان کي اگھائي،ان جي تڪليف کي ختم ڪري ،۽ ڪير جيڪو اوهان کي زمين ۾هڪ ٻئي جو جانشين بنائي ٿو ڇا الله کان سواء ٻيوڪومعبود جيڪواهي ڪم ڪري سگهي) سورة نمل

ڪجھ ماڻهو ته پنهنجي پير يا مرشد جو نالو تڪيوڪلام بنائي اٿهندي، ويهندي ، ٿڙندي ان کي پڪاريندا آهن ۽ جڏهن ڪومصيبت ،مشڪلات ۽ پريشانيءَ ۾گرفتارٿيندوته ڪو ”يا محمد“ ته ڪو وري ”يا علي“ جو نعروهڻندو آهي ته ڪو وري ياحسين جو هوڪو هڻي ٿو ته وري ڪو يا بدوي “ جو نالو کڻي ٿو ته ڪو وري ”يا عبدالقادر “چوي ٿو ته وري ڪو يا شاذلي تي ڀروسو ڪري ٿو ته ڪو يا رفاعي “ جو سهارو وٺي ٿو ته ڪنهن جي منهن تي يا عيد روس جي رڙ آهي ته ڪو بيبي زينب کي پڪاري ٿو ته ڪي وري بيبي زينب ۽ ابن علوان جي ورد ڪن ٿا

جڏهن ته الله تعالى جو فرمان آهي: إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ عِبَادٌ أَمْثَالُكُمْ الاعراف: 194

” بي شڪ توهان جنهن کي الله کان سواءِ پڪاريوٿا اهي توهان جهڙا ئي ٻانھا آهن .“

ڪجھ قبرن جا پڄاري ته انهن قبرن جو طواف ڪن ٿا ۽ ڪجھ قبر جي هر ڪنڊ کي هٿ لڳائيندا آهن ۽ ڪجھ انهن کي ڇوهندا آهن ڪجھ انهن جي چائنٺ کي چمندا آهن ۽ ڪجھ پنهنجي منهن کي انهن جي مٽي تي مليندا آهن ۽ ڪجھ انهن کي ڏسڻ شرط ئي سجدي ۾ ڪري پوندا آهن ۽ انهن قبرن جي اڳيان انتهائي عاجزي ۽ انڪساري ۽ ذلت سان پنهنجيون پنهنجيون ضرورتون پيش ڪن ٿا بيماريءَ کان ڇوٽڪاري ،اولاد پائڻ ،مشڪلاتن جي آسانيءَ لاءِ انهن کي پڪاريندا آهن بلڪ ڪجھ ته قبر واري کي مخاطب ٿي چوندا آهن

اي اسان جا سردار! آئون پرڏيھ مان آيوآهيان انڪري مون کي نامراد خالي هٿين نه موٽائي

الله عزوجل جو فرمان آهي ته :

وَإِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلَا كَاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَإِنْ يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلَا رَادَّ لِفَضْلِهِ يُصِيبُ بِهِ مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَهُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ يونس : 107

ترجمو : جيڪڏهن الله توکي ڏک پهچائي ته ان کان سواءِ ان کي ڪو لاهڻ وارو نه آهي ۽ جيڪڏهن توسان چڱائيءَ جو ارادو ڪري ته ان جي فضل کي ڪو هٽائڻ وارو نه آهي ٻانهن مان جنهن کي وڻيس تنهن کي فضل پهچائي ۽ اهو بخشڻهار مهربان آهي “

هڪ دوست جي لکت آهي جنهن جي تصديق ڪري لکجي ٿو.

https://www.facebook.com/note.php?note_id=10150406127641918

سنڌي قوم پهريون پنهنجو فڪر صحيح ڪري پوء انقلاب آڻي سنڌ ۽ پنهنجو وجود بچائي سگهي ٿي. جوکيو شفيق احمد.

سنڌي قوم پهريون پنهنجو فڪر صحيح ڪري پوء انقلاب آڻي سنڌ ۽ پنهنجو وجود بچائي سگهي ٿي.

جوکيو شفيق احمد.

مٿي ڏنل صلاح لاء ڇا ڪرڻو پوندو؟ تنهن لاء سهڻي صلاح هي ٿي ڏجي ته؛ هو پنهنجو ڳوڙهو اڀياس ڪري ماڳ منزل ماڻين.

اهو اڀياس آهي؛ علم ٿيولاجي ٿيوسافي يعني لاهوتي لامڪاني خلق اخلاق تهذيبي تمدني ۽ العمانيي يعني دنياوي (سائنسي تجارتي وڻج واپار معاشي اقتصادي)منجهه رسوخ حاصل ڪرڻ، يعني تمام جهجهي انداز منجهه پنهنجي روح نفس دماغ دل جيئري شعور لاشعور ۾ اهڙي قابليت پيدا ڪرڻ؛ اهڙي علم لاء مون ڪجهه ڪتاب تجويز ڪيا آهن، جن جا نالا هيٺ لکان ٿو:

1. قرآن حڪيم جو ترجمه تفسير شرح امام انقلاب عبيد الله سنڌي رح. جن ۾ سندن هي ترجمه تفسير آهن، تفسير الهام الرحمٰن، تفسير سنڌي عربي اردو سنڌي، تفسير مقام محمود اردو، عربي.

مجموعه تفاسير امام انقلاب عبيد الله سندهي رح

حڪمة قرآن، ڪراچي،سندهه

،جنگِ انقلاب: يعني سورة قتال ( سوره محمد) جو انقلابي تفسير

ليکڪُ: امام انقلاب عبيد الله سندهي رح.

مترجمه: محمد يوسف ندوي،

مولانا عبيد الله سنڌي ڪتب خانو،

نيو سعيد آباد، سنڌ.

مُسند الاِمامُ الاعظمُ ابي حنيفه نعمان بن ثابت الڪوفي التّابعي رح.المتوفي 150هه.

رتبه: الحافظ محمّدُ عابد السنڌي الانصاري رح.

فُصُوص الحِڪِمِ،

تاليف:شيخ اڪبر محيّ الدين محمد بن علي الهاتمي الاندلسي الدمشقي

ترجمه:علامه محمد عبد القديرُ صديقي.

قرآن حڪيم جون خصوصيتون،

مترجمه:علامه غلام مصطفيٰ قاسمي رح.

علامه غلام مصطفيٰ قاسمي رح ۽ سندسِ همعصر عالمَ اديب،

مرتبه: ڊاڪٽر قاضي خادمُ

علامه غلام مصطفيٰ قاسمي چيئر،

سنڌ يونيورسٽي، ڄامشورو،سنڌ.

شذرات (ماهنامه الولي ڪي ادارئي،

مصنفه: علامه غلام مصطفيٰ قاسمي رح.

حجة الله البالغة،

تاليف: حڪيم الهند شاهه ولي الله محدث دهلوي رح.

ازالة الخفاء عن خلافة الخلافه،

تاليف حڪيم الهند امام شاهه ولي الله محدث دهلوي رح.

سيدنا ابو بڪر ڪي تواريخي خطوط،

مؤلفه شيد خورشيد احمد.

شاهه ولي الله ڪا فلسفه عمرانيات و معاشيات،

شيخ بشير احمد بي.اي. تلميذ: مولانا عبيد الله سندهي،

مڪي دار ڪتب، لاهور، پنجاب.

سفر نامه اسير مالٽا،

يعني زُبدةُ الڪاملين فخر المحدثين

شيخ الهندُ علامه مولانا محمود حسن رح.

شاهه ولي الله جو فلسفه.

ليکڪُ ڊاڪٽرعبد الواحد هاليپوٽو رح.

كتاب: مقدمه و تواريخ ابن خلدون رح

يعني تاريخ ابن خلدون:

المسمى بـالعبر وديوان المبتدأ والخبر في أيام العرب والعجم والبربر ومن عاصرهم من ذوي السلطان الأكبر

عبد الرحمن بن محمد بن محمد بن خلدون الحضرمي الإشبيلي، ولي الدين، أبو زيد، من ولد وائل بن حجر: الفيلسوف المؤرخ، العالم الاجتماعي البحاثة.

أصله من إشبيلية، ولد بتونس سنة (732 هـ) ونشأ بها ورحل إلى فاس وغرناطة وتلمسان والأندلس،

وتولى أعمالاً، واعترضته دسائس ووشايات، وعاد إلى تونس.

ثم توجه إلى مصر فأكرمه سلطانها الظاهر برقوق.

وولي فيها قضاء المالكية، ولم يتزي بزي القضاة محتفظا بزي بلاده. وعزل، وأعيد.

وتوفي فجأة في القاهرة سنة - 800 هـ

جوامع السيرت،

علامه سيد محمد ميان صاحب،

امام الهند مولانا ابوالڪلامُ آزاد

اور امام انقلاب عبيد الله سندهي رح.

سماجي انصاف اور اجتماعيت شاهه ولي الله ڪي نظر مين،

تاليف علامه غلام مصطفيٰ قاسمي رح. اردو،

سماجي انصاف ۽ اجتماعيت شاهه ولي الله جي نظر ۾

تاليف علامه غلام مصطفيٰ قاسمي رح.سنڌيءَ ۾

رسول الله صلي الله عليه وسلم، جن جي ٻئي خليفه عمر رضي الله عنه جو سوشلزمُ

ليکڪُ: حافظ محمد اسمعٰيل ميمڻ، کڏي وارو، ڪراچي،سنڌ.

اسلامُ ۽ زندگيءَ جا مسئلا،

حافظ محمد اسمٰعيل ميمڻ،کڏي وارو، ڪراچي،سنڌ.

اسلامي نظام معيشت،

مصنف: ڊاڪٽر حيدر خان پٺاڻ، سلطان ڪوٽي.

نظام معيشت اور اسلامُ،

مصنفه: ڊاڪٽر احمد حسين ڪمالُ.

اسلامي معاشيات،

مصنفه سيد مناظر احسن گيلاني.

اشتراڪ دولت ڪي قرآني اصولُ

و مسئله ملڪيت زمين و مزارعت قرآن حديث

اور عملُ و روايات اصحابه ڪي روشني مين،

تاليف: مير غلام قادرُ همداني.

اسلام ڪا تصور مليڪت،

تاليف:علامه عبد الستار، خان نيازي و سيد محمد فاروق القادري.

اسلام ڪا معاشي نظامُ اور تحريڪ پاڪستان،

مزدور ڪسان پارٽي، مصنفه شيخ محمد رشيد.

ملڪيت زمين،

مصنفه :علامه حڪيم ظفر محمود سيالڪوٽي رح

اسلام اور جديد معيشت و تجارت،

مصنفه: مفتي محمد تقي عثماني،

دار العلوم،ڪورنگي، ڪراچي،سنڌ.

ڪيا يه مال دولت مطلقاَ هماري ذاتي ملڪيت هي؟

ابو اسحاق سندهي،

منبر الاسلامُ سه ماهي،شعبه نشر و اشاعت،

مدرسه عربيه مظهر العلومُ، کهڊه (کڏو)-ڪراچي،سنڌ.

جنوري مارچ، 2003ع.

گاهي گاهي باز خوان،

مدرسه مظهر العلومُ، ڪي ادوار ثلاثه،

جرنيل اعظم سنڌ فاتح عراق،

مولانا محمد صادق ميمڻ کڊه (کڏو) والي،ڪراچي،سنڌ.

جنوري مارچ،2003ع.

وحدت الوجود و وحدت الشهود،

مصنفه:علامه ڪيپٽن (الحاج) واحد بخش سيال چشتي صابري،

افادات ملفوظات، امام انقلاب عبيد الله سندهي رح،

مرتبه: پروفيسر محمد سرور،

سابق استاد جامعيه مليه اسلاميه، دهلي، الهند.

پبلشر سندهه ساگر اڪيڊمي، لاهور، پنجابُ.

مولانا عبيد الله سندهي حالات زندگي، تعليمات اور سياسي افڪار،

مصنفه: پروفيسرمحمد سرور

سابق استاد جامعه مليه اسلاميه، دهلي، الهند

پبلشر المحمود اڪيڊمي، لاهور، پنجاب.

خطبات و مقلات مولانا عبيد الله سنڌي رح،

مرتبه: پروفيسر محمد سرور،

سابق استاد و جامعه مليه اسلاميه، دهلي، انڊيا.

ڪابل مين سات سال، ذاتي ڊائري مولانا عبيد الله سندهي رح،

سندهه ساگر اڪيڊمي، لاهور، پنجاب.

ذاتي ڊائري مولانا عبيد الله سندهي رح،

مڪي دار ڪتبُ، لاهور،پنجاب.

قرآني اصول انقلابُ،

مولانا عبيد الله سندهي رح،

المحمود اڪيڊمي، لاهور،پنجاب.

قرآني جنگ انقلاب،

مولانا عبيد الله سندهي رح،

مڪي دار ڪتبُ، لاهور، پنجاب.

امام انقلاب عبيد الله سنڌيءَ رح جي زندگيءَ تي خاصُ نمبرُ،

مورخه: آگسٽ،سيپٽمبر، 1980ع

پبلشر: رسالو الصادق، کڏو-ڪراچي،سنڌ.

پنهنجي پاران سنڌي ثقافت جو ڏينهُن،

قوميت وطن سان ۽ ملة مذهب سان جڙندي وجود ۾ ايندي آهي.

سنڌ جا سچا نيشنلسٽ ڪير! سائين جيم سيد يا سنڌي علماء ڪرام؟

رساله الصادق، کڏ-ڪراچي، سنڌ.

اپريل، مئي، 2011ع.

جميعت علماء اسلام عرف سڪرنڊ پاليسي،

ون يونٽ ٽٽڻ بعد سنڌي علماء ڪرام جو فيصلو (پاليسيء جي صورت ۾) ته

سنڌ تي حق رڳو سنڌي قوم جو آهي فتويٰ جي صورت ۾ پاليسي جوڙڻ،

الصادق، کڏو-ڪراچي،سنڌ.

مارچ، 2009ع.

امامُ انقلابُ عبيد الله سنڌي رح،

ليکڪُ: پير علي محمد راشدي.

سنڌي ادبي بورڊ، ڄامشورو، سنڌ.

امامُ انقلاب عبيد الله سنڌي شخصيت ۽ سيرتَ

ليکڪُ:ڊاڪٽر ابو سلمانُ سنڌي،

پاران: مولانا عبيد الله سنڌي اڪيڊمي، ايئرپورٽ روڊ، سکرُ،سنڌ.

احاطه دار العلومُ ديوبند مين بيتي هوئي دِن

تصنيف: مولانا سيد منظار احسن گيلاني رح.

اسماءُ الحسنيٰ

مصنفه:غلام محمد پنهور.

عبد الله بن سبا ايڪ تحقيقي مقاله،

ڊاڪٽر ذڪيه سلطانه، پي.ايڇ.ڊي،

صديقي ٽرسٽ، ڪراچي،سنڌ.

حيات ملت (تفسير سورة الڪوثر) تفسر،

مفسر: علامه مولانا عبد الخالق ڪنڊياروي، سنڌي

مسئله الٰهُ،

محمد حسن بازري سندهي،

.مدرسه عربيه اشاعت القرآن نصير آباد، ضلع لاڙڪاڻه سنده

اصطلاحات القرآن،

مصنفه: علامه محمد حسن بازري سندهي،

مدرسه عربيه اشاعت القرآن،

.نصير آباد،ضلع لاڙڪاڻه، سنده

خلاصة القرآن،

مصنفه: علامه محمد حسن بازري سندهي،

مدرسه عربيه اشاعت القرآن،

.نصير آباد، ضلع لاڙڪاڻه، سنده

خطبات توحيد _ارشاد شيخ الموحدين

جامع شريعت وطريقتعارف با الله مولانا حمّاد الله هاليجوي،

.اداره افڪار هاليجوي،حيدرآباد،سنڌ

سنڌ جي اقتصادي تواريخ،

ڊاڪٽر ايس.پي. ڇٻلاڻي،

.سنڌي ادبي بورڊ، ڄامشورو، سنڌ

,نئين سنڌ جي ڳولا

.نصيرُ ميمڻ، سنڌي ادبي سنگت، سنڌ.

سنڌ جو جاگرافيائي ورهاڱو حقيقت يا ڏندَ ڪٿا؟

حبيب جتوئي،

سيف پبليڪيشن، ڪراچي، سنڌ.

سنڌ-هندُ جي قديمُ جاگرافي،

اليگزينڊر ڪننگهامُ،

ترجمه: عطا محمد ڀنڀرو،

سنڌي ادبي بورڊ، سنڌ.

سنڌ گزيٽيئر،

اِي.ايڇ. ائٽيڪن،

ترجمه:حسين بادشاهه،

روشني پبليڪيشن،

ڪنڊيارو، سنڌ.

ڪالا باغ ڊيمُ

ترتيب: اسلمُ خواجه،

ڪتاب پبلشر، ڪراچي،سنڌ.

سنڌ جو سڏ!،

سيد غلام مصطفيٰ شاهه

اڳوڻو وائيس چانسلر،

سنڌ يونيورسٽي، ڄامشورو،سنڌ.

سنڌيو متحد ٿيو!،

لطيف ۽ سڄڻ،

سنڌي ادبي پبلشنگ ايجنسي،

حيدرآباد، سنڌ.1988ع

سنڌي معاشرو ۽ سنڌ سڀاڻي،

شاهه عبد اللطيف ڪلچرل سوسائٽي،

جي ڪانفرنس ۽ سيمنار جي موقعي تي سوسائٽي جي صدر

الحاج سيد غلامُ مصطفيٰ شاهه

جي استقباليه تقرير، مارچ، 1987ع

سنڌين جو مستقبل ڇا ٿيندو-2 سنڌين ۾ بيروزگاري ڇو؟

سيد شمسُ، ،محمد حسينُ

پاران سنڌ ساگر پارٽي،سنڌ.

آڪٽوبر، 1986ع

سنڌ جو ڪيسُ،

سنڌ ساگر پارٽي، سنڌ،

مارچ، 1988ع.

ڇا سنڌي ريڊ انڊين ٿي ويندا؟

ليکڪُ: غلام نبي مغلُ.

سوجهرو پبليڪشن، مٽياري،سنڌ.

جنوري، 1987ع.

سندهه ڪي صورت حال،

ايڪ تجزيه، مشاهد حسين سيد،

ايڊيٽر: روزنامه مسلمُ اسلام آباد.

استحڪام پاڪستان مسئله سندهه ،

ڊاڪٽر اسرار احمد،

جنوري تا اڪٽوبر، 1992ع.

انجمن خدامُ القرآن، لاهور،پنجابُ.

SINDH CHARTER,

SAVE SINDH COMMITTEE.

THE STATE OF PAKISTAN

IN SEARCH OF IDENTITY,

BY ABDUL KHALIQUE JUNEJO.

جاري آهي.